Miku im N.A më tha se e kishtë dëgjuar vetë çkish thënë dikush në një gosti. "Me fshatin përtej na ndan lumi". I kish tërequr shumë vemendje mikut tim kjo shprehje, madje e kish zemëruar. Por nuk e kish parë të udhës të bisedonte me të në atmosferën e gëzuar të gostisë. E kish qetësuar disi fakti që sia kish ngarë njeri llafin, por jo plotësisht, prandaj kish menduar të bisedonte më vonë vetëm për vetëm me të, këmbëkryq. E brente përbrenda meraku se llafi i pamatur, ndonjëherë, bën dëm se gjen shtrat për përhapje si mendim.

Por ai që tha ashtu atë natë, kish ikur shpejtë nga gostia. Kurse miku im u largua të nesërmen prej fshatit dhe erdhi këtu, në qytet ku punon e banon. Ama për atë mendimin si qetësohej shpirti sa ta sqaronte mirë, e po të qe nevoja ti fuste një dush të ftohtë...

- E, more, çke me të. Ashtu i erdhi mendimi, ashtu tha.

- Jo, më tha miku im N. Se kjo shprehje nënkupton dy aspekte të kundërta:

I pari, i mirë, në se është thjesht për të treguar ndarje natyrore të dy fshatrave nga lumi. Kjo do të thotë që tani, kur njeriu hyn në mëri apo edhe vret njeriu njerinë për një copë tokë, neve banorëve të dy fshatrave pranë nuk mund të na ndodhë. Këtë "problem" na e ka zgjidhur lumi si kufi natyror. Pra ska asnjë rrezik lakmie, mërie,përgojimi, përgjakjeje. Pra, i "faleminderit" atij, lumit.

Aspekti i dytë, mund të jetë i keq, po ta thuash atë shprehje me kuptimin që "ata përtej,ne përkëtej lumit dhe...asnjera palë nuk ka nevojë për tjetrën". Pse, do të thuash. Po ja: Pa hyrë në marrëdhëniet e përditshme e të shumëllojshme të banorëve të këtushëm, ku jo rrallë marrin pjesë e qajnë edhe me ligje në hidhërime për ata që na lanë. A derdhen kot lotë e thuren dot ligje pa dashuri njerëzore dhe respekte të rrënjosura reciprokisht? Unë them jo.

Pastaj nga krushqitë që janë bërë ndërmjet familjeve tona veçanërisht në 30-40 vjetë të shkuara, tani janë rritur nipër e mbesa që po martohen e lindin fëmijë, e kështu gjaku i përbashkët po i lidh tërë familjet e të dy fshatrave tona të vegjël. A mund të shpërbëhet apo të shpërfillet kjo? Jo! Dhe, shyqyr që është kështu.

Dhe, së fundi, ja, ne të dy që llafosemi kaq miqësisht, jemi nga të dy fshatrat dhe nuk na shkon mendja të bëjmë dallim. Po si ne janë të gjithë bijt e bijat e fshatrave tona fqinjë në punëra në qytete të ndryshme të Shqipërisë e tani edhe jashtë vendit ku punojnë e jetojnë.

Pra, ne e kemi lënë shumë - shumë pas kohën e ndarjes së dikurshme, pavarësisht nga feja e ndryshme. Gëzohemi që, thellë - thëllë, të gjithë jemi të bindur se "feja e shqiptarit është shqiptaria".

Së fundi, unë do të thosha: E përse të mos vijojnë marrëdhëniet tona në shtratin e ri të vendosur, kur dihet se fqinjët janë ndihmësit më të afërt, si atëhere kur ska miell ose zjarr shtëpia, edhe kur në prag vjen luftë - lubia ! Se bota rrotullohet, jeta nuk qëndron në vend...

Hektor Veshi

Doktor i Shkencave

Nr. 8 - qershor, 1998

Lindi në vitin 1905 në Fterrë . U rrit me halle e me vështirësi.I ati, Feimi, që kishte mbaruar studimet për teologji në Stamboll, e dërgoi Nimetin në Shkollën Tregtare të Vlorës. Pas mbarimit të shkollës punoi për një kohë sekretar komuneje në Sevaster. Për bindjet e tij revolucionare u shkarkua. Për një kohë punoi si mësues në fshatin Dushkarak të Vlorës, por edhe këtu u pushua si antizogist.

Bashkë me vëllain, Eshrefin, hapën një dyqan në Gjorm ku trajtonin artikuj të ndryshëm.

Kur në Vlorë filloi rezistenca e organizuar kundër pushtuesve fashistë, Nimeti u bë nja nga pjesëmarrësit e saj me aktiv e më entuziast. U përfshi në të gjitha veprimtaritë patriotike që kryheshin në atë kohë. Bënte propagandë e agjitacion, shpërndante trakte, mori pjesë aktive në manifestime e demonstrata që organizonte Qarkori i Vlorës. Shtëpia e tyre në Gjorm u bë bazë e rëndësishme e luftës në krahinën e Lumit të Vlorës.

Në fund të muajit dhjetor 1941, ishte i pari Nimet Mita, që në atë kohë në emër të Komitetit Qarkor të Partisë Komuniste Shqiptare për Vlorën me anë të Mehmet Kofinës, fshehur në samar të mushkës për të mos u diktuar nga kontrollet e armikut, dërgoi në Fterrë tek Hiqmet Dusha dhe në Borsh tek Qazim Pali, komunikatat që i bënin thirrje popullit shqiptar për tu ngritur në rezistencë të armatosur kundër okupatorit fashist.

Nimeti, me pseudonimin "Tregtari", gjatë operacionit fashist të dhjetorit 1942 - janar 1943 të luftës së Gjormit, kapet nga fashistët dhe burgoset në Vlorë. Për mungesë provash lirohet. Kërkohet përsëri për ta futur në burg, por kalon përfundimisht në ilegalitet.

Në vitin 1943, siç dihet, sidomos në rrethin e Vlorës, zhvillohet një luftë e ashpër midis dy vijave të klasës politike të asaj kohe. Nimeti thirret nga udheheqia e shtabit të zonës së I- rë operative Vlorë - Gjirokastër me qendër në Kuç, për të sqaruar përfundimisht qëndrimin e tij. Rrugës për në Kuç e kapin dhe e çojnë në Ramicë, ku Liri Gega, me të cilën kishte pasë mosmarrëveshje, në mënyrë të padrejtë dhe të pabesë, më 23 nëntor 1943, jep urdhër për ta eliminuar. Nimeti u cilësua si viktimë, por në fakt ai është dëshmor i lirisë.

Këtu përfundoi jeta e intelektualit të shquar Nimet Mita, njëri prej bijve më të mirë të Fterrës, luftëtar i orëve të para kundër pushtuesit dhe organizator i luftës nacionalçlirimtare në krahinën e Vlorës.Ideali i tij ishte lufta kundër okupatorit për çlirimin e atdheut dhe vendosja e demo-kracisë.

Skënder Dusha

Dilaver Shkurti

Nr. 8 - qershor, 1998

Rritur në vështirësi e varfëri të madhe, mori nga dhimbjet e jetës dhe tregoi në tërë jetën e tij veti e vyrtite të mahnitshme. Ai në fëmijëri punoi si çirak deri sa pas luftës së Vlorës, dajua i tij Hasan Hizmua, nëpërmjet vëllamit të tij Rexhep Hito Tatzatin, i cili ishte pronar farmacie në Vlorë, e shpuri si nxënës në këtë farmaci, ku Sherifi tregoii një sjellje, besnikëri e ndershmëri që rrallë i gjeje në atë kohë.

Kjo bëri që Rexhepi ti hapë një farmaci më vete Sherifit në Ballsh. Por dhe këtu nuk gëzoi, sepse më 1943 i vranë xhaxhanë, Lazen, në Molisht të Beratit disa kriminelë të vënur nga çifligarët .

Kështu i rrezikuar Sherifi erdhi në fshat me gjithë fëmijë, me çkish veshur. Fshati e desh shumë se ish për të dashur dhe e zgjodhi anëtar të këshillit nacionalçlirimtar. U thirr nga qeverria provizore si i besuar dhe i ndershëm për të rihapur farmacinë në Himarë, ku qëndroi deri në vitin 1949. Me hapjen e farmacisë në Kuç ai u emrua përgjegjës i saj deri sa doli në pension.

Sherifi ishte me zemër të madhe, bujar e i ndershëm, i besës, shumë i urtë e i gjykueshëm., Kurrë ndonjëherë sprishi muhabet e su ankua. Bashkë me gruan e mirë të tij Razijenë rritën dhe edukuan 10 fëmijët.

Qazim GJONI

Nr. 8 - qershor, 1998

Fshati ynë ka burime shumë. Edhe uji është i bollshëm. Ishin vitet 50. Fshati kërkonte dritë elektrike. Donte të ndërtonte një hidrocentral. Dhe në vitin 1956, me vendim të komitetit ekzekutiv të kp të rrethit të Vlorës, u vendos që në Fterrë të ndërtohej një hidrocentral. Kryetar i këshillit popullor të fshatit ka qënë Bastri Dauti dhe sekretar partie Ali Dukagjini. U morën disa specialistë. U shfaqën shumë mendime për ta ndërtuar, ose në Lumë me ujët e Gjezhdanicës e ta ndërtonim bashkë me Çorrajn, ose te mulliri i Hadushe që mund të shfrytëzonte ujët e Dukëhilave, ose te Shkalla e Hupit, që të shfrytëzoheshin po këto ujra dhe të Ngurrëzave, ose në Toje. Së fundi u vendos e u ndërtua në vendin ku është edhe sot me ujët e Ixorit. U ndërtua plotësisht me punë vullnetare të fshatit, me përjashtim të anëve teknike profesionale. Ndërtimi i hidrocentralit u bë për një kohë shumë të shkurtër. U mobilizuan tërë fshatarët si ata brenda edhe jashtë fshatit. Nail Bezhani siguroi tubacionet nga Selita në Tiranë dhe transportin e tyre me një shofer të zotë shkodran të ndërmarrjes "21 dhjetori Tiranë. Nikollë e quanin. Transportimi i tyre u bë për në Fterrë në një rrugë shumë të vështirë.

- U lodhe, i thanë fteriotët, se ke kaluar rrugë të vështirë.

- Jo, tha shoferi trim. Për Nail Bezhanin unë kam borxh të vete në anë të botës e të mos ndjej lodhje. Këtu shoh një popull punëtor e të dashur. Ndjej kënaqësi të madhe që u ndihmova. Vërtet disa herë e vura veten në rrezik, se ishte ngarkesë e vështirë dhe rrugë e keqe, por unë erdha shëndosh e mirë se jam nisur me gjithë dëshirë.

Hidrocentrali u ndërtua. Fterra mori dritë elektrike. Me dritën e këtij hidrocentrali të vogël jetoi fshati ynë deri sa u lidh me sistemin e plotë të energjetikës së Shqipërisë, pasi u bë i tërë elektrifikimi i vendit tonë.

Hader Haderi

Nr. 8 - qershor, 1998

Xha Hajdini ishte bariu i mirënjohur i Fterrës. Ishte i mënçur xha Hajdini. Me atë shtatin e fortë e me ecjen e tij karakteristike ai rrezatonte bujari e mirësi. Bezhanajt kishin "qinosi" ato pesë cangadhe me xha Hajdinin dhe në çdo dy ditë shkonim në Rrah apo në Çerrica për të marrë qumështin.

I vodhën kaun e vetëm xha Hajdinit. Në mes të natës kur ngrihet sheh se dera e lesës ishte hapur dhe kau mungonte. Niset i vetëm natën mbas gjurmëve. Ishte njohës i gjurmëve. Ec e ec dhe ato e çuan larg në nometë e një fshati fqinj. U afrua. Në dritën e hënës, pa të varur mbi lesë lëkurën e kaut. Kazani ishte akoma mbi pirosti nga ku vinte një erë e njohur e mishit te zier. Me qetësi preu një copë lëkurë dhe u var poshtë për në kryepleqësinë e fshatit.

Të nesërmen krahina mori vesh ngjarjen, kusari mori dënimin, kurse mënçuria e xha Hajdinit mbushi edhe një herë bisedat në vatrat e Fterrës.

Nedim Bezhani

Nr. 8 - qershor, 1998