GEZUAR, GEZUAR VITI I RI 2005

- Nga mot e më mirë –

Po lëmë pas një vit. Një vit me të mira dhe suksese. Por edhe dhimbje për disa fatkeqësi që tanë ndodhur. Koha ecën. Detyra e secilit është t’i përgjigjet progresit për të bërë edhe më shumë për vete, për familjen, për shoqërinë e miqësinë, për fteriotët, për njëri-tjetrin, për Fterrën tonë.

            Festa tradicionale në 575 vjetorin e dokumentit të parë për Fterrën (Efteran) më 28 gusht 2004, mbetet një ngjarje e bukur në kujtesën e tërë fteriotëvë. Me rastin e kësaj feste u bënë edhe punë të mira, u përmirësua dukshëm xhadja Fterrë-Borsh, u rihap Vatra e kulturës. Rifilloi puna për ringritjen e muzeut. Grupi polifonik “Fterra në këngë” përgatiti e dha një program të këndshëm artistik. Lidhjet e fteriotëve me njëri-tjetrin e me Fterrën u forcuan dhe solidariteti fteriot jehoi më shumë në fshat e fqinjë.

            Ky vit kërkon dhe më shumë vemendje nga të gjithë fteriotët në Fterrë dhe afër e larg saj, për të bërë më shumë.

            Po çfarë duhet bërë më tej? Në festën e Fterrës u përcaktuan dhe u miratuan publikisht dhe prioritetet e detyrave që kemi, të gjithë së bashku, për të ardhme në Fterrë. Duam të theksojmë dy nga më kryesorët: Së pari: Duhet të vazhdojë Mirëmbajtja e xhades dhe duhen rritur përpjekjet për ta filluar asfaltimin e xhades Kuç – Fterrë – Borsh.  Dhe së dyti: rifillimi e vazhdimi i rindërtimit të Muzeut tonë dhe i ringritjes së tij, si një detyrë e rëndësishme për çdo fterjot.

            Njëherazi, për xhaden, është e nevojshme të forcojmë lidhjet dhe bashkëpunimin me njeri-tjetrin, si dhe me Kuçin e Borshin, për më tepër me institucionet përkatëse shtetërore, sidomos me Ministrinë e Transportit dhe Drejtorinë e Përgjithëshme të Mirëmbajtjes  dhe rregullimit të Rrugëve.  

            Për vitin 2005, ju urojmë gëzuar! Ky vit sjelltë më shumë gëzim në çdo familje fteriote, kudo që ndodhet. Ky vit qoftë i mbarë për të gjithë në punë, në dituri ë në jetë. Paçim më shumë dashuri për njëri-tjetrin, më shumë forcë për të ndërtuar e zhvilluar jetën.

Na u shtoftë dëshira për vendlindjen tonë. Urojmë në radhë të parë Fterrën mea që jetojnë atje, urojmë tërë fteriotët kudo që janë dhe gëzohemi për lidhjet që mbajnë me njër-tjetrin e me Fterrën, motiv që është shprehur bukur në librin: “Ne të lam, po ti s’na le, Se ti vjen, ku jemi ne”,

         Të gjithve përgëzimet më të mira

          Qoftë i mbarë viti 2005 për Fterrën, fteriotët dhe gjithë shqiptarët!

                                                                                                                  Musa SHKURTI

Nr. 42 – dhjetor 2004

Editorial

NJË TRADITË E BUKUR

            Tradita jonë është se për vit, e përherë është bërë punë e dobishme për vendlindjen tonë, të cilën e mbajnë gjallë ata që banojnë atje. Njeherazi, banorët në vendlindje kanë qënë përherë ata që kanë kërkuar zgjidhejn e problemeve të fshatit duke bashkëpunuar ngushtë me fterjotët e larguar nga Fterra për zgjidhjen e tyre. Dhe në bashkëpunim e së bashku, mund të themi gojaplot se nuk ka fterjot, që të mos ketë bërë diçka për Fterrën tonë.

Janë mbi 40 shoferë fterjotë, që nga Fterra, në Sarandë e Vlorë e deri në Tiranë  apo dhe në rrethe të tjerë, ku ata jetojnë, që në një formë a në një tjetër, kanë dhënë një kontribut të çmuar për Fterrën dhe fterjotët, deri dhe thjeshtë për udhëtimin e tyre. Janë të shquar: në mënyrë të veçantë, Nexhip Dauti, i cili që në vitet e Luftës Antifashiste Nçl. e deri sa ndërroi jetë, ka qënë përherë shoferi që nuk besoj se ka fterjotë që nuk ka lëvizur nga Fterra për në Fterrë-Kuç-Vlorë apo Fterrë-Bregdet-Sarandë që të mos ketë hypur në makinën e tij. Pas tij rreshtohet dhe shoferi Avni Shkurti, shofëri i mirësjellur me të gjithë. Musai e Haruni, dy vëllezërit Maçaj kanë qënë përherë në shërbim të fterjotëve. Irfan Brinja ka qënë i veçantë për shumë e shumë vite në ndihme të fterjotëve. Edhe Ifraim Gjoni ka vlera për kontributin e tij, veçanërisht, në rrugën Vlorë-Fterrë. Ashtu dhe Kanan Brinja. Kështu dhe Shazuvan Brinja. Kështu dhe dhjetra shoferë të tjerë.

Kategori tjetër që kanë dhënë një kontribut të vyer për punët e Fterrës kanë qënë të gjithë fterjotët-nëpunës që kanë qënë, në fillim në Vlorë, dhe pas viteve 1960 e këtej, në Sarandë. Është i njohur kontributi i Tare Brahos, për vite me radhë, kur ishte në seksionin e arsimit në Vlorë dhe Rait Brahos në Ministrinë e Arsimit. Duhet përmendur kontributi i të gjithë mësuesve në Vlorë, si Safet Kofina, Hiqmet Shehu me Hënën e tij të shquar, që dhe shtëpinë e mbanin të hapur për të fjetur e për të pritur jo pak nxënës  fterjotë që vinin e shkonin nëpër shkolla deri Tiranë-Elbasan-Shkodër a gjetkë. Kështu ka ndihmuar dhe Naxhi Shkurti e Nazmi Brinja, Vasfi Braho e Musa Shkurti, dhe…jo pak të tjerë.

            Shquhet në Sarandë, për vite më radhë, Gëzim Dusha, si i papërtuar për t’ju gjëndur në çdo hall cilitdo fterjot, që merret deri dhe me letrat e thjeshta të banorëvë në Fterrë, së bashku me Merqezin e me Seranin, dhe me …të tjerë e të tjerë. Ruhet në kujtesën e fterjotëvë fakti që fterjotët-nëpunës në Sarandë, si Jashik Maçi, që ndihmoi konkretisht për ndërtimin e ujësjellësit në Fterrë para 30 vjetësh, apo Agron Xhama për ndërtimin e klubit, që sot e gëzon Sherif Lona në Fterrë, e të tjerë e të tjerë. Nuk mund të anashkalojmë gatishmërinë dhe ndihmën e mundshme të inspektorit dhe drejtorit, Bardhyl Xhama, ashtu si dhe të avokatit, Verdi Haderi, i cili tashmë, veçanërisht në këto vitet e fundit, është një nga fterjotët i shumangazhuar për problemet e Fterrës. Do të veçonim këtu kontributin e çmuar të Refik Bezhanit pwr xhaden si dhe vitet e fundit punwn e Shuaip Maçit dhe Mërtir Gjonit, në rrëgullimin dhe mirëmbajtjen e rrugës Borsh-Fterrë-Qafa e Dërrasës, ashtu dhe të disa të tjerëve e të tjerëve. Është për t’u veçuar kontributi i Shako Mehmetit për ndërtimin e Muzeut në vitin 1980, i cili dhe kohët e fundit, është duke dhënë një ndihmë të re e të çmuar për rindërtimin e dritareve dhe derës së këtij Muzeu, që do ringritur i tëri, për të cilin kërkohet një kontribut më i gjërë dhe nga shumë fterjotë të tjerë.   

Janë shquar për kontribut dhe fterjotët në mjekësi, që nga Safet Memi e Besim Elezi me Hamza Memin e Sezai Brahon, e deri te Maks Memi, Lekë Xhama, Edip Bezhani e Diana Mërkuri në Tiranë, Edlira Kofina në Vlore e Peti Zeneli në Sarandë, e të tjerë e të tjerë. Madje, është vëndi që të respektojmë me mirënjohje dhe disa ndihmës/mjekë, si Halil Hizmo, Bahri Shkurti, Idriz Maçi, Ahmet Avreci, Abedin Mërkuri, Nebi Dauti, Rasim Shkurti, deri te Antoneta Kurupi në Fterrë, e të tjerë e të tjerë, të cilët, përherë me gatishmëri të plotë, kanë qënë në shërbim mjekësor të fterjotëve kudo ku kanë qënë.

               Në fakt, edhe njëherë duam të theksojmë se nuk ka fterjot, nga pozicioni më i thjeshtë e deri te pozicioni më i lartë, administrativ apo shkencor, që të mos ketë bërë diçka të mirë për Fterrën apo për këtë apo atë fterjot. Kjo është një traditë e vyer që edhe do ruajtur, por do bërë dhe sa më mirë në çdo kohë.

Nr. 42 – dhjetor 2004

NË PROMOVIMIN E LIBRIT TË NAFIZIT

( pas vdekjes )

Nafizi, tashmë njihet edhe si avokat me emër, por edhe si krijues e analist i fortë i problemeve shtetërore. Këtë e ka treguar në të gjithë veprimtarinë e tij krijuese gjatë gjithë jetës së tij.

              Në ditët e fundit të jetës së tij, Nafizi nxorri nga botimi dhe librin e fundit të tij: “Me të madhin Samerset Mom”.

Familja Bezhani, dy djemtë e tij, Beni dhe Vironi, Botuesi “Toena” dhe miqtë e Nafizit, më 7 nëntor 2004,në sallën e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve, organizuan promovimin e këtij libri, duke plotësuar kështu amanetin e tij.

Fjalën e çeljes e mbajti djali i tij, Vironi, i cili falënderoi miqtë e dashamirësit e Babait, Nafizit të shtrenjtë, për nderimin që i bënë, dhë në ceremoninë e varrimit, dhe tani, në promovimin e këtij libri.

 - Kur Babai ynë, tha Vironi,- u bë gati ta promovonte këtë libër, dhe në momentin, kur ishte duke ia dhuruar miqësisë së tij më të ngushte, kur, ai dhe ne, mendonim se ishte mirë, pa pritur e kapi sëmundja e rëndë që e ndau nga ne të gjithë, duke lënë amanet që, promovimin e këtij libri,  ta organizojmë ne, dy djemtë dhe miqësia e tij e ngushte, me të afërmit dhe me tërë miqësinë e gjërë të tij. Prandaj, si obligim ndaj amanetit të tij, si shprehje e dashurisë dhe respektit për Të, dhe në nderim të Jetës dhe të Krijimtarise së tij, me të cilën kishte lidhur shpirtin gjithë jetën e vet, ne organizuam, ketë ceremoni modeste për  promovimin e një nga librave më të dashur të tij: “Më të Madhin  Samerset Mom”.

              Për librin foli miku dhe shkrimtari i shquar,Skënder Hasko,njëherazi dhe redaktori i këtij libri.

NAFIZI - SI NJERI DHE SI KRIJUES

Kjo që bëjmë sot është homazh për Nafizin dhe krijimtarinë e tij.

             Libri: “Me të Madhin “Samërset Mom”, është një prurje e re, sepse ka ndërthurur jetën e vet  me përkthimet e përkthyera të autorit të madh Mom. Dhe kjo ndërthurje nuk është e lehtë të bëhet, se pse duhet të dish: ç’të thuash, si ta thuash dhe kur ta thuash.

 Nafizi ka ditur të gërshetojë shumë mirë stilin e mirëfilltë gazetaresk me letërsinë artistike. Përdor me suskes figurat letrare, si krahasimin, epitetin, metaforën e tjera. Gjendja e tij emocionale në kohë të ndryshme e në situata të caktuara konkrete, përcillet te lexuesi po me atë tension. 

Është përdorë dialogu konçiz e domethënes, pa sorollatje nëpër gjërat e parëndësishme. Ka dhënë karaketret e personazheve, të cilët megjithëse janë njerëz konkretë, të përveçëm, ngjajnë si dy pika ujë me personazhet artistikë-përgjithësues. I tillë psh. është punonjësi i kuadrit, Janaqi, një burokrat tipik, nga ata që ta sjellin në majë të hundës, nga ata që thonë fjalën e mirë e të fusin gurin në trastë. Janaqi, që mund ta krahasosh me një pllakë gramafoni të prishur, bën me dhjetra herë e në të njëjtën mënyrë pyetjen : “ Ore, dale ku i ke ti dokumentat?”. Dhe i vuajturi Nafiz, i përgjigjet, sa me dhimbje, aq dhe me shpoti: “Këtu, shoku Janaq, këtu”.

Siç shprehet dhe vetë, Nafizi nuk lexonte e përkthente vetëm se i pëlqente shumë Samërset Mom-i, por edhe për të qënë sa më larg intrigave e thashethemeve të njerëzve jo-njerëz.  

              Te personazhet e tregimeve të Mom-it, ai sheh hipokritin, hileqarin, të pafytyrin, intrigantin, thashethemaxhiun, dyfytyrësinë, delirantin e paranojakun, etj. Autori sheh të njëjtët, edhe ndër ne, në atë periudhë tepër të mundimshme të tij, shkaktuar nga kjo racë e shpërfytyruar njerëzore, që kanë patur, por dhe që kanë , (se s’janë sosur), sëmundjen e ndyrë të të bërit keq të tjerëve, racë që meriton përbuzjen e të gjithëve.

Po të shkëputim një frazë, thënë në faqet e para të librit, njihemi me karaterin e Nafizit, me objektivitetin që e ka karakterizuar gjatë gjithë jetës. Citoj autorin: “ Sado i cënuar të jetë njeriu, sado padrejtësi të rënda të veprojnë mbi ndërgjegjen e tij, sado i pakënaqur të jetë ai, prapëseprapë nuk mund të mos shikojë të vërtetën objektive dhe të gjykojë realisht për të”. Dhe pastaj, rendit arritje në arsim e kulturë, veprat që po ndërtohen dhe arritjet në çdo sektor. Ai thotë:”…janë dy faqe…që duhen peshuar e gjykuar drejtë nga cilido, dy faqe që mund të harrohen, dy faqe që i përkasin historisë”.

Me këtë autori tregon se ai nuk është si disa që çdo gjë e bëjnë krejt të bardhë, ose si disa të tjerë, që çdo gjë e bëjnë krejt të zezë. Ai sheh tek e bardha njolla të zeza, por edhe tek e zeza, njolla të bardha. Ai thotë: “njera faqe e zezë e tjetra e bardhë…”.

Në fund, dua të them se, përkthimi i tregimeve të Samërset Mom-it ka qënë një terapi për dhimbjen shpirtërore të vetë autorit, Nafiz Bezhani. Gjithashtu, dua të them se ky libër është dhe historik, dhe artistik, ai vlen për brezat pasardhës, por dhe për ne, sepse, se siç ka thënë një filozof i lashtë, “ njeriu plaket duke nxënë”.

                                                                                                          Skënder HASKO        

                                                                                                               Shkrimtar

Nr. 42 – dhjetor 2004

ALI ÇELI - NJERI SHËMBULLOR

Sa herë që e takon Ali Çelin, aq herë gëzohesh, se takon një njeri  të mirë, një njeri zemërbardhë, një njeri që tërë jetën e tij nuk është dëgjuar ndonjëherë për ndonjë fjalë jo të mirë në adresë të ndonjë njeriu në punë, në shoqëri e në familje.

Ashtu, i qetë dhe i dashur është me të tërë. Me fterjotët këtu në Vlore dhe ca më shumë. Edhe i do, edhe i respekton të gjithë njerëzit, për më tepër fterjotët. Ka mall për Fterrën tonë. E zë malli  për fterjotëet. Madje, në se bën vaki dhe nuk vjen në takimin që zhvillojme sistematikisht çdo të diel, ne fterjotët-vlonjatë, si komunitet fterjotë, Aliu merakoset për ata që s’erdhën. Merakoset, jo se nuk erdhën, por se mos kanë ndonjë hall apo ndonjë hall mbi hallet. Midis nesh e kemi njeri shëmbullor.

I tillë ka qënë tërë jetën. Edhe kur u lind e u rrit me halle e vështirësi Aliu ishte fëmijë dhe djalë që nuk i ndihej zëri për keq. Të tillë e edukoi Nëna dhe Babai i tij, që lanë emër të mirë në tërë Fterrën tonë, si familje punëtore dhe patriotike. Nga kjo familje doli partizan dhe vëllai i Aliut, Azem Çeli, që ra dëshmorë për lirinë e Atdheut në Luftën Antifashiste Nçl., duke mbetur një yll i pashur në qiellin e Fterrës dhe të Shqipërisë. Ndërsa Aliu, pasi mbaroi shkollën fillore në Fterrë dhe, më vonë, atë 7-vjeçare, shkoi në shkollën ushtarake në Tiranë, në Shkollën e Bashkuar, ku doli oficer. U tregua I gatshëm për të punuar si ushtarak atje ku e thërriste detyra, atje ku e caktonin strukturat përkatëse ushtarake. Detyrën e tij si ushtarak e kreu me përgjegjësi dhe me përkushtim. Aliu ishte shëmbull i ushtarakut të rregulltë, deri sa doli në pension i nderuar.

            Edhe tani në pension, shoku e miku ynë Ali Çeli, mbetet një neri shëmbullor edhe në familje, edhe në shoqëri, edhe në komunitetin fterjot të Vlorës. Është i interesuar që veprimtaria shoqërore e komunitetit fterjot të shkojë mirë e më mirë, që fterjotët të venë e të vijnë dhe të shkojnë sa më mirë me njeri-tjetrin e më të gjithë qytetarët vlonjatë, po si qytetarë të Vlorës.

            Ne këtu në Vlorë themi: të jemi të gjithë si Ali Çel,i i mirë dhe i dashur me të gjithë.

                                                                                              Nebi  DAUTI

                                                                                                    Vlorë 

Nr. 42 – dhjetor 2004

Në përkujtim

AMANETI  I  SEJKOS

Brezi rreth të 50-tave, e ka njohur  Sejkon, si një fterjot të mirë, që nuk bënte askujt, as zarare e as të liga. Mund të pranonte t’i bënte vetes, por jo të tjerëve. Dhe, ndodhte kështu me të, se Sejkua ishte besimtar. Ndaj kishte dhe shpirtin e mirësisë. Njeharazi Sejkua mbahet mënd, si një usta i mirë i punës me dru, si një marangoz që dinte të shtronte dysheme dhe të bënte tavane, dyer e dritare, por që dinte të hidhte dhe çatitë e shtëpive. Ndërsa, Xha Veliu mbahej si murator, si usta i gurit, Sejkua mbahej si marangoz, si usta i drurit. Dhe, të dy, herë bashkë e herë veç e veç, si të ishte puna, ata shkonin gati shtëpi më shtëpi në Fterrën tonë. Me zanatin e tyre u kanë bërë mirë të gjithë atyre që kanë ndërtuar apo riparuar shtëpi. Ndofta, nuk ka shtëpi në Fterrë që të mos ketë dorën e këtyre ustallarëve.

Por Sejkon, Fterra e mban mend dhe për diçka tjetër, e mban mend  dhe për një zgjuasri natyrale, per disa ”vasijete” që ka lënë, qofshin  në formë shakaje  apo që merren si shaka, por që, në disa raste, ishin dhe me pak “spec” për politikën përkatëse.

Sejkua mbahet mënd dhe për dënimin që iu bë se “me një varkë me dërrasa” do të hidhte në Korfuz në vitin 1949-50 një grup personash, midis tyre dhe dy-tre fterjotë. Kjo “fjalë” i kushtoi rënde. Kjo “fjalë” e futi në “shtatë penxhere”. Edhe këtë e tha se donte t’u bëntë mirë të tjerëve. Tamam, siç thotë një proverb : “Bën mirë, të gjësh keq”. Dhe Sejkua deshi të bënte mirë, por gjeti keq, duke bërë, në mos jam gabim, 5 vjet burg. Razipi bëri më shumë, se u dënua për mungesë vigjilence, nga që ishte punonjës policie. Edhe Razipi, nga që kishte zemër të mirë, nga që nuk ia lejonte shpirti i mirë që  të denonconte një apo dy fterjotë dhe atë që u konsiderua “grup”, shumicën e të cilëve i njihte për njerëz të mirë, u dënua dhe më rëndë. 

Njeherazi Sejkon Fterra e mban mend dhe për një amanet të tij kuptimplotë, që është për të gjitha kohët e për mbi kohët. Po cili është ky amanet?  Në Fterrë, vite më parë, ndofta shumë vite, të paktën që në kohën e Turqise, ai që mori emrin “Kadiu i Korkute”, ndërtoi shtëpinë më të mirë në Fterrë, e cila i reziston kohës dhe sot e kësaj dite. Por kohët ecën  dhe ndryshuan. Korkutajt u larguan nga Fterra. Ishin vitet kur prona private ishte “shuar” dhe konsiderohej se prodhonte psikologji negative. Atëhere mbi gjithëçka vlerësohej “prona shoqërore mbi mjetet e prodhimit’, madje mbi çdo vlerë tjetër. Duke qënë kështu, edhe Korkutajt, edhe të tjerë fterjotë që tashmë jetonin e punonin në Sarandë, Vlorë e kryesisht ata që ishin vendosur në Tiranë, i shitën ose ua lanë të tjerëve shtëpitë e bëra nga të parët e tyre.

Më kujtohet një bisedë me Nënë Ilen. Im vëlla, Sakua ndërtoi shtëpi të re, sipas rregullave, brenda vijës së verdhë të fashtit, afër qendrës së Fshatit, pranë Ixorit. Në këto kushte, një i ardhur nga Kaparjeli, një fare Bajrami, iu lut t’ia jepte për të jetuar shtëpinë e Zeneljave, që tashmë  kishte ngelur bosh. Dhe vëllai Sako, si zemërbardhë që ishte dhe si mikpritës që respëktonte shumë “të huajt” që vinin në Fterrë, ia dha të jetonte e ta mirëmbante shtëpinë, pa bërë fare pazare. Në atë kohë as kush nuk bente pazare e jo më Sakua, që ishte njeri i cili kishte për moto të jetës së tij: Nderi

– Jetë, e Jeta - Nder. Kur një të shtunë, shkova në Fterrë, Nënë Ilja më tha: Bir, thuaj tët vëllai, të mos e jap shtëpinë në Vijën e Pale, se “nuk shitet Guri i Babait”.

- Nuk merrem me atë punë,-ia ktheva unë. E di vetë se ç’bën Vëllai.

Pavarësisht, si u zhvilluan ngjarjet dhe si u zhvillua jeta, mua më ka ngelë në kujtesë fjalia: “Nuk shitet Guri i Babait !”.     

Dhe kjo mënçuri, m’u kujtua këto ditë, kur mësova se Sejkua, kur mori shtëpinë e Korkute, me çmimin simbolik të asaj kohe, siç ndodhte kudo, u tha fëmijve të tij: “Një dhomë është e Korkute për të ardhur sa herë të duan e kur te duan në Fterrën e tyre”. Ku ta gjësh këtë shpirt. Ky është shpirti i hizmajve, shpirti i njeriut të thjeshtë, shpirti i njeriut të vuajtur, shpirti i një fterjoti te mire, shpirti i Sejko Hizmos.

     Pastaj djemve të Korkutajve u tha: Faleminderit, ju djemve të Muharremit e Gjulzasë, se më bëtë me shtëpi. Unë si maragoz që jam, do ta rregulloj e ndreq me dorën time. Por unë,  po ju them se një dhomë do të jetë juaja tërë jetën. Ju, kur të doni e sa te doni, të vini e të rrini në dhomën tuaj. Kjo dhomë do te konsiderohet e korkutajve.

Dhe jo vetëm kaq, por Sejkua bëri dhe një deklaratë me dorën e tij, si garanci e shkruar, pavarësisht se dihej që ai nuk e kthente fjalën. Sejkua ishte nga ata që dhe para gjyqit e pranoi se kishte thënë: “Një varkë me dhoga per të dalë në Korfuz, e bëj unë”. 

Ja ky ishte amaneti i Sejko Hizmos, një amanet qytetar, një amanet njerëzor, një amanet bujar, që e bën vetëm një njeri me zemër bujare. E ku ta gjesh këtë shpirt, shpirtin e njeriut të thjeshtë  e të vuajtur, shpirtin e një fterjoti te mirë  

                                                                                          Guro  ZENELI

Nr. 42 – dhjetor 2004

Tri Skica

1.  Mirënjohja e Betit, mirënjohje për Abedinin

Para pak kohësh Abedinit i vdiq gruaja e tij, Fate Brahja, që e kishte shoqen e jetës, që ishte mësuese e nënë me virtyte të çmuara, dhe për dy vajzat dhe për dy djemtë, ashtu siç ishte dhe për dy nuset e dy dhëndurrët e familjes: Fate-Abedin. Fatja ishte dhe mbetet e respektuar nga fterjotët dhe gjithë brezat e ishnxënesve dhe shoqërisë e miqësisë së saj, që nga Fterra e deri në Vlorë, ku kaloi gati gjithë jëtën e saj.

Në këtë ngushëllim erdhën shumë, edhe fterjote, edhe shume miq e dashamirës nga ana e Brahajve dhe Mërkurajve, nga shoqëria e miqsia e tërë. Midis tyre erdhi dhe nje nuse fterjote, bijë nga Shkodra, Beta, gruaja e Ilir Bezhanit. Nuk kishte qënë ndonjëherë në familjen e Bedos dhe Fates. Por, me të mësuar për vdekjen e Fates, unë,-i tha Ilirit,- do të shkoj të ngushëlloj Abedinin, pavarësisht se ti Ilir nuk vjen dot të vemi bashkë.

            Dhe Beta, së bashku me nje shoqen e saj në lagje, shkoi drejt e në ngushëllim. Kur i dha dorën, i tha:

- Ju, ndofta nuk më njihni. Unë jam gruaja e Ilir Bezhanit. Edhe atë nuk e di në e njihni. Ai s’mundi të vinte, se ashtu pati një detyrim tjetër. Por, erdha unë dhe në vend të tij.

- Faleminderit, -ia ktheu Abedini,- faleminderit shumë ! Po unë edhe Ilirin, e njoh si djalin e Nailit, e njoh si artist, por jo fizikisht.

- E po kështu e ka distanca. Ju pak kohë kini që kini ardhur nga Vlora....Kështu që...Unë, në fakt kam ardhur në mirënjohje për ju ndaj Gjyshit të Ilirit tim.

Abedinit, ende nuk po i vinte ndër mend se kush ishte ky gjyshi i Ilir Bezhanit. Beta që e kuptoi “sekretin”, vazhdoi bisedën.

- Ju, kur i është bërë autopsia Xhevdet Kofinës në spitalin e Vlorës, në vitin 1965, kini qënë ai që jini marrë me trupin e tij, madje e kini larë dhe veshur me duart tuaja.

- Po. Ashtu është, - ia ktheu Abedini. Po ty, kush ta ka thënë kaq të saktë.

- Ai, fterjoti që ka qënë me ju, por që e zuri gjaku dhe u bë për vete për ndihmë.

- Tani e kuptova,- ia ktheu Bedua ynë. Të feleminderit dhe më shumë. Ky nder që ti më bërë mua sot, tregon se qënke një grua shumë fisnike, qënke shumë e mirë.

Kur këtë “histori”, Bedua ma tregoi mua, u ndjeva mirë, madje u gëzova shumë, që Beta e Ilir Bëzhanit, më doli ashtu siç e cilëson Kanua ime, ashtu siç e kam vlerësuar dhe unë. Se realisht, nuk ka njeri më të mirë se ai që njeh dhe shpreh mirënjohjen, për më tepër një nuse, siç është në këtë rast Beta,  për një veprim ndaj gjyshit të burrit, para 40 vjetësh. Sa mirë...! Sa bukur.. !

            Sa ia tregova Kanos në shtëpi, ajo më tha:

    - E shikon ? Ne nuset tuaja, jemi më të mira së vetë ju burrat që ju kemi. 

     Unë ngela ngushtë. Desha s’desha, u munda. Beta doli fitmtare. Ndjeva gëzim që Iliri i Nailit të mrekullueshëm, ka një nuse kaq fisnike. 

2. KRUSHKË,… THUAJA DY FALË, …

- Neta është punonjëse në Kuvendin e Shqipërisë. Eshte nga Përmeti, por është nuse në Çorraj. Sa mori vesh për librin kushtuar Fterrës, “Ne të lam, por Ti s’na le,...”, erdhi në zyrë dhe u interesua për historinë e marrëdhëniet e dy fshatrave tona -

***

            Ka një mënçuri që thote se Fterra dhe Çorraj janë “një shtëpi me dy zjarre”, kur ka të tjerë që thonë se Fterra dhe Çorraj është “një fshat me dy lagje”.

Pra, sidoqoftë, logjika është një: kemi qënë dhe jemi bashkë, pa ndarje e pa përçarje, as dje e as sot. Madje këtë e vërteton dhe vetë historia dhe fati i përbashkët i dy fshatrave tona, pavarësisht nga ndonjë moment ekstrem, para gati 100 vjetësh, kur  ndonjë i “ngarkuar” rëndë nga mentaliteti fetar-përçarës, deri dhe si “vegël” e ndonjë pushtuesi të huaj, ka dashur të mbjellë “dasi fetare”.

Mirpo dhe për historinë e fesë, ja çfarë flet historia, me dokumenta të shkruar. Më 1431 dhe më 1537, Fterra dhe Çorraj, ashtu si gjithë fshatrat e Kurveleshit, madje të gjithë Labërisë, ishin të një feje, i përkisnin fesë krishtere-ortodokse, se në kohën e Perandorisë Romake, para 395-ës pas Krishtit, i përkisnin fesë krishtere-katolike, siç flet dhe vetë toponimia, sepse, akoma më parë. ishim të gjithë paganë. Vetëm 1583, në “Defterin turk” del së në Fterrë në 60 hane-shtëpi, vetëm 9 fterjotë-kryefamiljarë ishin konvertuar në muslimanë, ndërsa të gjithë të tjerët, madje dhe vetë anëtarët e këtyre 9 kryefamiljarëve ishin të krishterë. Çorraj në këtë vit, sipas këtij dokumenti, kishte 40 hane-shtëpi. Në këtë vit edhe Kuçi vazhdonte të ishte i krishterë.

Njëherazi, dihet se konvertimi në fenë muslimane, i gati të gjithë fshatrave të Labërisë, përfundoi në vitet 1635-1640, pra, gati në mesin e shekullit të 17-të.

Dëshiroj të shtoj se dhe më përpara dhe më vonë, asnjëherë nuk janë ndërprerë krushqitë midis këtyre dy fshatrave, aqë më shumë në kohën e demokracisë, kur këto miqësi janë shtuar shumë, edhe duke marrë, edhe duke dhënë. Pra, të lerat janë bërë “të blera”, e “të blerat” janë bërë të lera.(të lindura).

Këtë ide e vërteton dhe fakti që më 1537, kur akti heroik nga Maro Kondia, “Bijë Fterre, Nuse Çorre, djalin më të mirë more, po ç’e do që s’e gëzove...” u kthye në legjendë reale, kundër ushtrisë së komanduar nga sulltan Sulejman Kanoniu, që sulmoi nahijen e Himarës.                               

***

Neta, siç i thërrasin shkurt Antonetës,  shoqëria e saj dhe këtu në Kuvend, nusja e Janaq Lagjit nga Çorraj,  është me origjinë nga Përmeti, i cili shquhet për njerëz të urtë e të mirësjellur, ashtu siç dallohet dhe kjo bijë e asaj ane, që tashmë është bërë “bijë e mirë” për Çorraj e Fterrë bashkë.

Duke biseduar për gratë e dy fshatrave tona, Neta më tregoi se dhe në Çorraj vajtojnë me ligje njësoj, siç më thua ti për gratë e Fterrës. Kur i tregova se unë u jam mirënjohëse grave të këtij fshati për vajtimin me ligje, që i kanë bërë vëlliat tim, Sako, kur vdiq aksidentalisht në moshën 44 vjeçare, ajo më tregoi rastin kur i vdiq i ati,Vangjeli

- Kur më vdiq Babai, ne nga Përmeti, që nuk e kemi vajtimin me ligje, e qamë nën zë e me ngashëri, si shumë të tjerë. Kurse, Nëna e Janaqit, priti sa priti që ndonjë grua ta vajtonte me ligje, por askush nuk e bëri këtë, se tek ne në Përmet nuk është ky zakon e kjo traditë. Atëhere, Nënë Jorgjia, një grua kapedane, nisi vajtimin e saj si nënat labe. Ishte momenti, kur arkivoli u ngrit më krah dhe kur po afrohej dalja te dera, Nënë Jorgjia, duke vajtuar me ligje, midis të tjerave, mbaj mend që iu drejtua Nënës time, Luizës, me këto vargje duke vajtuar me ligje:

Krushkë, thuaja dy fjalë,

 Se tani është më të dalë,

Dhe nuk ka më për të ardhë,

Krushku inë, që s’ka të sharë.

Vajtimi me ligje i nënë Jorgjisë bëri që jo vetëm Nëna ime dhe ne të shtëpisë, por dhe të gjithë të afërmit, që u ndodhën aty, nga sytë pikuan lotë.                         

- Kjo është një traditë e fortë, por dhe e bukur e gjithë grave burrëresha të Labërisë,- u mbyll biseda jonë.

3. NA “SHPËTOI” MENDJA E  REBIUT

 Fatmir nai kishte ftuar për t’i bërë urimin për martesën e djalit. Kësaj vizite dëshironte t’i përgjigjej dhe Kanua , edhe si fterjot, edhe se e njihte Fatmirin, që kur ka qënë nxënës në shkollën pedagogjike Vlorë. Dhe filluam të mendojmë  se si do t’i vemi e me se do t’i vemi. Në Sarandë vite më parë, në kësi rastesh, bënim një vizitë “moderne”, siç e quante shoqëria e miqësia jonë, që do të thoshte se shkonim “thatë”, ose me diçka simbolike, deri, bie fjala, një lule natyrale. Por, jo me lekë.

Ndërsa, kur ftesa ishte për ”darkë”, atëherë darovitej në para, parafërsisht sa  ajo  kushtonte.

Në rastin konkret ne ishim për vizitë. Po si të shkonim? Me pare? Po sa të dhuronim? 500 apo 1000 ?(kuptohet të reja). Kënaqësia ishte të kënaqnim, veçanërisht Fatmirin tonë. Lekët, sikur nuk na shkonin. Të çonim lule? Na u duk se dikush do të thoshte: “Ama dhe këta na hiqen sikur vijnë nga Parizi”. Në Fterrë, vite më parë e sipas zakonit, vizita të tilla bëheshin me një pako llokume. Edhe në Sarandë, në ato vite, po kështu bënim. Po sot, shtator 2004, ç’të bënim? Si të shkonim? Me lule? S’ishim “parizjanë”. Me llokume? S’ishim as në Fterrë,  as në Sarandë e as në atë kohë.

- Marrim një pako me çokolata,- tha Kanua.

Dhe shkuam në ëmbëltoren pranë “dyqanit” te Rebi Korkuti. I kërkuam këshillë shitëses, e cila, gjithashtu,  na rekomandoi pakon me çokolata.

- Sa kushtojnë?,- pyetëm ne.

- 4.000 lekë (të reja),- na u përgjigj ajo. Ja tek e ka çmimin.

Kanua shikoi mua. Unë shikova Kanon. Kanua me pension, unë nëpunës.

- Mirë do të ishte, - shtoi Kanua,- por si shumë shtrenjtë për ne.

- Ashtu është. Kini të drejtë,- pohoi dhe vetë shitësja.

Në kujtesë më erdhi profesor Ismet Elezi, studjues, edhe i të drejtës zakonore të Labërisë, kur një vit më parë, në takimin miqësor me fterjotët te Liqeni i Tiranës, këshilloi që te shkojmë te njëri-tjetri në vizita miqësore dhe jo me “zakone të shtuara”, që ta vëmë njeri-tjetrin në siklet.  Aq më tëpër në dasma e gëzime. Por edhe në fatkeqësi,- shtjelloi,- më tej Ismeti ynë,-  nuk ka pse të sikletosim asnjërin, se një pjesë e mirë e njerëzve tanë janë dhe “hollë” nga ekonomia.

- Sa mirë,- ka këshilluar Ismeti,-shtoi Kanua ime.  

- Po Elezajt, gjithnjë të mënçur kanë qenë,- ia ktheva.

Kur u afruam te dyqani i Rebiut, u kthyem për ta përshëndetur dhe për ta pyetur se si e kishte gruan me shëndet, të cilën e kishte shtruar në Spitalë. Fjala erdhi se donim të shkonim një vizitë për urim te Fatmiri se martonte djalin.

- Ju vizitë e kini. Bëni një urim shpirtëror dhe kaq.

- Jo, jo, këmbënguli Kanua. Nuk i shkojmë dot duar “thatë”.

              - Atëhere,- tha Rebiu,- çoni librin kushtuar Fterrës, “Ne të lam, po Ti s’na le...” Për mua është dhurata më e bukur e më origjinale. Madje Manthua e Fatmiri do kënaqen më shumë.

             - Po mos e ka marrë... dhe...    

              - Jo, e di unë që nuk e ka marrë.

U tha u bë.

Kur dolëm nga dyqani, nga goja më doli mendimi: Na shpëtoi mendja e Rebiut të Bullë Gjulzasë.

                                                                                               Guro ZENELI

Nr. 42 – dhjetor 2004

SHËNIME TE SHKURTËRA NGA PANAIRI I LIBRIT

- Disa tituj librash nga shkencetare e shkrimtare fteriotë –

Para disa ditesh u hap ne Tiranë Panairi i Librit. Ishte me te vertet diçka e bukur e mbresëlënëse. Sa shume tituj librash, sa shumë shtepi botuese. Kjo tregon se kane ndryshuar për mirë shumë gjëra. Libri po kërkohet, libri po lexohet, libri po bëhët pjesë e pandarë e jetës.

            Por në këto shënimë të shkurtëra, nuk desha të shkruaj për atë, të përgjithëshmen, por për të veçantën, pikërisht për faktin se në këtë panair binin në sy edhe shumë tituj librash të fteriotëve tanë të nderuar.

            Ja, këtu tek stenda e librit shkencor në nje vend te dukshëm libri i Prof. Dr, Ismet Elezit “E drejta zakonore e Labërisë”, më tëj libri “Parailirët, Ilirët, Arbërit” e Prof. Dr. Muzafer Korkuti, në krah libri i Prof. Dr. Jakup Matos “Rrjedhave te artit paraprofesionist” me tej si bashkautor na paraqitet juristi i ri, Altin Shkurti me librin “ Komentar i Kodit Penal Ushtarak të Republikës së Shqipërisë”

            Një stendë e veçantë që na na tërhoqi vemendjen “Shtëpia Botuese MILOSAU” në Sarandë me pronar shkrimtarin Agim Mato. Këtu janë radhditur një sërë librash të botuara prej saj. Atje gjejmë edhe vëllain e Agimit, Vullnet Mato, shkrimtarin e talenduar te disa romaneve dhe veprave te tjera. Ai me kënaqësi pranon ti bëjmë nje fotografi para librave të tij më të fundit: “Damkosja”, “Maturantët", “ E fshehta tronditëse” botuar në këtë Shtëpi Botuese.

Duke vazhduar vizitën në panair na del përpara një stendë tjetër me dy nga librat e shkrimtarit për fëmijë Bardhyl Xhama: “Pse qau delfini” dhe “Në kthetrat e piratit”. Edhe vetë Bardhyli është atje, por qi është i zënë se kane ardhë shumë fëmijë të blejnë libra, por ata duan edhe autografin e xhaxhi autorit.

Në një vend dominues  shikojmë një tjeter stendë dhe padashur një psherëtimë: janë paraqitur disa nga librat e të paharruarit Teodor Keko, dhëndërrit te Dilaverit, që u nda nga jeta në një moshë shumë të re.

Këto ishin pak, do thoshja shumë pak, nga ajo mori librash të shkencëtarëve, shkrimtarëve e bashkëfshatarëve të tjerë fteriotë, që janë botuar e që të tjera janë gati për botim. Edhe në këtë fushë fteriotët vënë një gur në themelet e kulturës shqiptare duke nderuar veten, shokët, miqtë e bashkëfshatarët.

                                                                                                                                 @

Nr. 42 – dhjetor 2004

“ME SYRIN E NJË JURISTI –

20 VJET TË QEVERISJES MONISTE”

Prof. Dr. Ismet Elezi, në vazhdën e veprimtarisë së tij shkencore, para pak kohësh nxorri në qarkullim librin “ME SYRIN E NJË JURISTI - 20 vjet të qeverisjes moniste”

Në parathënien e librit, ndërmjet të tjerave autori shkruan:

Në kë të punim modest, mendova qe me syrin e juristit, të shkruaj kujtimet, mbresat e faktet e përjetuara nga afë'r në vitet 1966-1985 të qeverisjes moniste..

Qëllimi i parë' kryesor është që me objektivitetin më të madh të paraqes realitetin historik të qeverisjes moniste. Kjo do t'u shërbejë historianëve tanë për të bërë përgjithesime shkencore për veprimtarinë dhe përgjegjesitë e Këshillit të Ministrave të asaj kohe.

Qëllimi tjetër kryesor është që, nepërmjet analizës së fakteve, pushtetarët tanë nga pesimet të nxjerrin mësime, për të mos lejuar përsëritjen e mentaliteteve, metodave e praktikave të së kaluarës në qeverisjen e vendit.

Është me interes leximi i këtij libri për të kuptuar më mirë disa probleme kyçe të asaj kohe

                                                                                                                               @

Nr. 42 – dhjetor 2004

MESAZHE NGA LARG

Është kënaqësi kur merr mesazhe vlerësuese nga “përtej detit”, nga ata që lexojnë faqen e internetit "Fterra jonë" , ose nga ata që u është dhënë mundësia të shikojnë dokumentarin “Fterra Labëri – Fterra Rivierë”. Por me shumë ndjen kënaqësi kur vlerësimet i merr nga ata që  janë miq të fteriotëve, ose krejt të panjohur

Faqia e internetit, në të cilën vendin kryesor e zë gazeta "Fterra jonë", vizitohet nga fteriotë, miq e dashamirës.

            Pas emisionit që transmetoi stacioni televiziv “Top-Channel”, ku u prezantua edhe faqia jonë e internetit, numri i vizitoreve pati rritje të madhe. Vetëm ne dy dite faqia e Fterrës u vizitua nga mbi 300 shikues, pati shumë telefonata dhe përshëndetje nëpërmjet postës elektronike.

Ja disa prej tyre:

Me quajne Viola Faruku, jam mbesa e Zenel Shkurtit dhe vajza e vogël e Vigane Faruku. Jam 19 vjece dhe studjoj në Universitet të San Diego, California, US, për kriminalistikë. Shpesh herë vizitoj vebsajtin e Fterrës dhe kam lexuar gjëra interesante për edukimin e fterriotve dhe neve do ta vazhdojmë këte traditë dhe do ta nderojmë Fterrën në këto viset e largta që jemi. Gjithashtu dhe dy motrat e mija : Anila studion në Universitet për Fashion Designer dhe  Blerina në Philadelphia për mjeksi. Dëshorj të kem lidhje me gazetën e Fterrës dhe t'ju shkruaj nga një herë për gjëra interesante

Me respekt, Viola Faruku.

óóó

Nje mesazh të ngrohtë morëm nga Ajete Kadrijaj, e cila ndërmjet të tjerash na shkruan:

Pershendetje te nderuar fteriotë!

Ndoshta eshte i papritur ky email nga ana ime ne adresen tuaj.

Paraditen e se djeles pash nje emision (jo të tërin) ne TVSH ku mbeta e mahnitur si me traditen dhe kulturen e Fterres po ashtu edhe natyra e kishte bekuar me bukuritë e saja.

Toponimi "Fterr" ishte i pa njohur per mua deri ne ato momente por me beri  per vete me ata emsion saqe them "mos vdeksha pa e pare ate bukuri dhe pasterti te natyres se Fterres".

Ndersa per te shuajtur kureshtjen sadopak u kyça na makinen kerkuse (google) dhe e shenova emrin "Fterr" ku me sjelli kete faqe tuajen te internetit. Kjo me befasoi me teper, me aq shume materiale dhe pasi lexova disa syresh te paraqitura aty mu forcua me shume mendimi qe pata dhe vendosa edhe te ju pershendes nga zemra.

Perndyshe une jam nje shqiptare e lindur ne rrethina te Deçanit, me banin ne Zvicerr.

Me respekt: Ajete Kadrijaj

óóó

Miku i Fterrës dhe i fteriotëve, Artan Myftiu, na shkruan nga Zyryhu:

 “ E pashë faqen e internetit dhe me pëlqyen përmirësimet që ishin bërë. I lexova gjithë artikuje e gazetës "Fterra jonë" , të cilën e pres me kënaqësi sa herë që del, ashtu siç pres me kënaqësi të takohem më ju fteriotët e nderuar, sa herë që vij në Tiranë”.

óóó

Rober Kallfa nga Nju York na shkruan

I dashur zoti Agron,

Rastesisht sot duke kerkuar ne Internet gjeta  Gazeten tuaj. Me pelqeu shume dhe per disa minuta mu duk sikur isha ne kohe disa vite te shkuara, dhe po ashtu u clirova dhe gjeta nje ambjent tjeter nga ai qe gjej pothuajse cdo dite ne gazetat e sotme shqiptare.

I lindur ne Gjirokaster e  rritur ne Vlore kam qene ne kontakt me mjaft fteriote ,dhe sinqerisht kam nje respekt te vecante per ta. Me respekt kujtoj  drejtorin tim ne 8 vjecare Safet Kofina dhe vellain e tij(gjitonet e mi Xhevdet e Xhemile Kofina, shokun e punes se babait tim Tare Braho, të respektuarin Zeko Braho etj.

        Sot lexova per arsimin e do te kthehem perseri nje dite tjeter per me teper.

         Pergezimet e mia, ju lumte. Rober Kallfa,

óóó

Dr.Sylejman Krasniqi, mjek Radiolog nga Prizreni, ndërmjet të tjerave shkruan:

Per vebsajtin tuajin mora vesh nga top chanel dhe isha i befasuar qe ju zoteri Agron ne ate moshe keni arritur te beni nje gje te tille. Ju lumte dhe paqi jete te gjate e te lumtur...

Jeni shembull i shkelqyer se teknologjite e reja u takojne te gjitheve.

Faqja me pelqeu mjaft dhe ne te keni shume informata.

Ju pershendes dhe ju pergezoj edhe nje here.

Te fala vellezerore

Nr. 42 – dhjetor 2004

Nga Lefter Çipa

FTERRË, BOTË MIDIS MALESH…