VLERË PËR MËSUESINË SHQIPTARE

Atë ditë dhjetori, pësë vjet më parë, më pikoi në zemër lajmi i hidhur nga zëri i dridhur i Bardhylit: Babai,... na la!

Xha Lamia ndërroi jetë. Por ai na la fizikisht, se shpirtërisht e kemi. E kemi dhe sot pas pesë vjetësh e do ta kemi në breza. Madje shembëllin dhe veprën e tij, punën e nderuar si Mësues do ta ketë jo vetëm Fterra, por edhe Saranda e Shqipëria. Sa nder i ka bërë ky mësues Fterrës ! Nderin e saj e ka shtrirë jo vetëm në të sotmen, por edhe në të ardhmen, jo vetëm në fshatin tonë, por edhe në tërë vendin. Do të shkojnë vite e shekuj dhe "Mësuesi i Popullit " Lame Xhama do të kujtohet si figurë e mësuesisë për Shqipërinë. Ja e tillë është jeta : të mirët, të diturit, trimat, mësuesit madhorë, lënë kudo emër të mirë. Emër të mirë na ka lënë xha Lamia ynë ne fteriotëve. Faleminderit Xha Lames ! Fterra e bijtë e saj i janë mirënjohës!

Emrin e Xha Lames si "Mësues i Popullit" e njeh tërë mësuesia sjqiptare. E bëri të njohur puna e tij. Në profesionin e bukur të mësuesisë, Xha Lamia e ngriti lart dhe nivelin e dijes, dhe shkallën e nderit. Nga mësues i thjeshtë, nga edukator i fëmijve, i atyre që i bëri të nxënë dije e kulturë, u ngjit në nivelin e lartë të "Mësuesit të Popullit". Të tillë ne si Fteriotë kemi vetëm Xha Lamen. Rrethi i Sarandës e Delvinës së bashku kanë dhe Xhelal Berberin, Fejzo Mehmetin.....

Edhe në gjithë Shqipërinë Mësues të Popullit nuk ka shumë, ata numërohen. "Mësuesi i Popullit" është vlerë. Është vlerë edhe për Shqipërinë.

Po për Fterrën tonë Xha Lamia është më shumë. E jo vetëm si mësues, por edhe si simbol i patriotizmit, fisnikërisë, simbol i urtësisë, simbol i edukatës në familje e në shoqëri, si njeri me të gjitha vlerat njerëzore. Vlerë dhe nder i ka dhënë Xha Lames edhe gruaja e tij, Nënë Lutja jonë. Nuk thotë kot populli : burri pasqyrë e gruas. Po Xha Lamia ishte pasqyrë edhe për tërë brezat e nxënësve që mësoi dhe edukoi për 40 vjet.

Guro ZENELI

Nr.5 - dhjetir,1997

Gati çdo mbasidte shikon 5 burra, ose duke shëtitur, ose duke pirë diçka tek "Imperial" në Tiranën e Re. Është Abedin Mërkuri me Arjanin e Hairin, dy djemtë dhe Agimin e Dhorin, dy dhëndurrët e tij. Jo pak herë shikon edhe dy vajzat, Antonetën e Ardianën së bashku me dy nuset Luljetën e Matildën. Midis tyre të bie në sy ngrohtësia e harmonia, që shumë kush do ta kishte zili. Bedua, siç i themi neve shkurt, rriti dhe edukoi katër fëmijë, dy djem e dy vajza shembëllorë. Por dhe dy nuset dhe dy dhëndurrët si fëmijët e vet i ka. Kur djemtë janë të zënë me punë, Bedon e shikon midis dy dhëndurrëve. Të nëntë këta dhe Fatja, gruaja e Bedos, që të dhjetë, shkojnë si jo më mirë. Mes tyre nuk ka zili, nuk ka cmirë, por gjerësi e përzëmërsi. Atje ku shkojnë mirë gratë, thotë Bedua, atje shkojnë mirë edhe burrat, shkojnë mirë të gjithë.

Vetëm Hairi mbeti pa shkollë të lartë, se donte domosdo të bëhej shofer. Dhe Bedua nuk ia imponoi, pamvarësisht se Fatia qau me ngashërim atë ditë kur Hairi këmënguli se do të bëhej shofer. Tani Hairi nuk i doli keq, se i është futur ekonomisë së tregut dhe punon rrugën Tiranë-Vlorë dhe sjell në Tiranë rehat-rehat dhe Faten dhe Bedon.

Bedua pasi jetoi e punoi për 41 vjet në Vlorë, gjithënjë i qetë, i matur e fytyrëëmbël, këtë periudhë ka ardhur në Tiranë. Në Vlorë gati e njohin të gjithë, si të mirësjellur e përherë korrekt e i pakursyer në punë. Njihet si laborant i zoti, si ndihmësmjek i aftë, si doktor, që e thërrasin në Vlorë. Analizat që bënte Bedua nuk dilnin ndryshe në Tiranë.

Edukatën e punës ia dedikon fillimisht Xha Sherifit, farmacist, me të cilin punoi 5 vjet në Himarë, në farmaci, ku u bë si himarjot. Dhe tani pas 40 vjetësh miqtë nga Himara për

mirënjohje i sjellin nga një shishe me raki rrushi. Bedua buzëqesh dhe u thotë djemve : Himarjotët po i bëre miq, i ke për jetë.

Tani shpesh në bisedat e tij kujton fëmijërinë në Fterrë, vijën e Pale, Ixorin, ujët e freskët, pemët e frutat e koshtrave, bashkëfshatarët e mirë të tij. Bedon e respektojnë të gjithë, në radhë të parë për 46 vjet punë korrekte dhe me mirësi për të gjithë.

Guro ZENELI

Nr.5 - dhjetir,1997

Kur iku nga Fterra më 1916 Ibrahim Shehu, deshi të mos e harronin që ishte bir i atij fshati. Prandaj mori mbiemrin Fterra. Ai ishte burrë me kulturë. Kishte studiuar në Zosimea të Janinës. Pastaj më 1920 u vendos në Durrës. Edhe fëmijët e tij ruajtën mbiemrin që mori i ati. Për vajzën e tij Liri Fterra (Lubonja) të gjithë ata që e njohin kanë një respekt të veçantë, si grua intele- ktuale dhe fisnike.

Por këtë radhë dua të flas për të birin, Fiqretin. Kam patur kënaqësi të madhe kur kam lexuar artikujt e tij për teatrin botuar në fillim të viteve 40. Shkruante me pasion, zjarr rinor, por edhe me argumenta bindëse e profesionale. Ai ishte nga njerzit më të përgatitur e më të kulturuar të teatrit.

Fiqreti lindi më 1916. Që i vogël mbeti jetim. Por ishte njeri mevullnet dhe pasion,

Kjo duket nga përpjekjet që bëri për tu shkolluar. Që në rini ai u njoh si një djalë i talentuar i skenës. Bashkë me disa shokë të tjerë, ai krijoi një grup teatral gjatë viteve 30. Ky grup dha shfaqie në lokale të ndryshme në Tiranë, Durrës, Kavajë, Vlorë, Berat, madje edhe në kinema Nacional (Tiranë) pas filmave.Kjo kishte nisur të bëhej praktikë në ato vite.

Suksesi në këto shfaqie, ngrohtësia që e priti publiku, e nxiti të shkonte më 1938 të studionte në Rumani në Teatrin e Bukureshtit. Pastaj shkoi në Itali në Akademinë e Arteve të Bukura të Romës, të cilën e mbaroi më 1942. Shqipërisë i vinte një artist i ri i talentuar, por . Shqipëria e asaj kohe

skishte vend për talente të tillë. Ai shkruan me zjarr artikuj dhe kërkon të ngrihet teatri kombëtar, por asgjë smundi të bëhej.

Punoi për ca kohë në Radio Tirana - në redaksinë e kulturës, ndihmoi grupe amato- rësh për të vënë në skenë "Kopra- cin" e Molierit, punoi me gji-mnazistët për "Vilhelm Telin" e Shilerit, që nuk u shfaq se u ndalua.

Pastaj u largua në Itali dhe më vonë në Amerikë. Atje spati mundësi të ushtronte profesionin dhe pasionin e tij. Çfarë vullneti e sakrifica i janë dashur të riut jetim të përshkonte këto rrugë të vështira!

Malli për fshatin, kujton Liria, nuk iu nda tërë jetën. Erdhi në

Shqipëri më 1994 dhe 1995, por gjendja shëndetësore se lejuan të shkonte në fshat. Ai për të ruante kujtime të shumta. Atje kishte shkuar i vogël disa herë, tek njerëzit e nënës, në Dhulaj.

Njerzit e afërm na thonë se dallohej për kulturë e interesa të gjera, vullnet dhe humorin e tij të hollë. Mallin për fshatin e tij nuk e shaujti dot kurrë.Kur ishte i ri nuk e lejoi politika. Kur u hap Shqipëria e mundi mosha. Vitet e rënduan. Dhe ja,para disa ditësh me keqardhje mësova se Fiqreti në moshën 82 vjeçare ndrroi jetë në dhe të huaj me merak për Fterrën.

Nderime për Fiqretin tonë!

Jakup MATO

Nr.5 - dhjetir,1997