Më kujtohet ai janari i zi i vitit 1943, kur nënë Fatimenë tërë natën nuk e zinte gjumi. Ashtu, veshur me ca çitjane të zeza e me një mandile të zezë në kokë, herë dëgjonte në qetësi e herë shikonte nga dritarja në errësirën e natës po gjumë në sy nuk i vinte dot. Djali i vogël, Fuati, i kishte shkuar me pushkë në krah në aksionin që bëhej kundër italianëve në postbllok në Borsh. Kishte shkuar me shumë bashkëfshatarë dhe me çetën e Kuçit. Nënë Fatimeja ia kishte merakun Fuatit, se ai ishte më i vogli, por dhe më guximtari e nuk e ndiente frikën. Prandaj ajo nuk flinte, po përpëlitej në rroba. I dukej minuta orë dhe ora kush e di sa e gjatë. Diku lehnin qentë dhe ajo priste mos po i kthehej djali. Por më kot. Skishte shumë kohë që nga familja ishte ndarë bashkëshorti i saj, babai i fëmijve dhe e kishte hidhëruar pa masë. Edhe Turhani ishte në shkollë, në Normalen e Elbasanit, larg. Fuatin e kishte drejtuesin e halleve të shtëpisë. Por ja që në këtë natë të zezë të janarit atij i ishte mbushur mendja top se fashizmi pa luftë nuk mund të ikij, se armikun e luftojnë burrat dhe Fuati e quante veten burrë, megjithëse ishte akoma në të shtatëmbëdhjet vitet.

Sapo vinte e nata bëhej më e padurueshme dhe më e trishtueshme. Nënë Fatimeja deshi një herë të dilte tek ndonjeri për të pyetur, por prapë mendoi se sdo mësonte gjë e si zakonisht drejtoi lutjet tek Zoti. Ruaje o Zot, se është akoma i vogël, i paditur për këto punë. Doli tek dera dhe pa se kishte kaluar mezi i natës. Diku dëgjoi dhe një zë burri, por nuk e kuptoi se nga erdhi dhe kush mund të ishte. Svonoi shumë dhe u dëgjuan zëra edhe nga gjitonët. Posa filloi të hapeshin dhe shenjat e ditës, po atëherë nënë Fatimesë sytë iu errësuan më shumë.Pa në portë se po hynin disa vetë, burra e gra. Menjëherë e ndjeu si ishte puna, - Hajdeni, hajdeni se .... Lufta gjak kërkon dhe gjakun e japin burrat që luftojnë.E kishin parë Fuatin që kishte kaqë ditë që mblidhte fishekë dhe kishte pastruar armën. I kishte folur Nëna, por ishte e kotë, mbasi ai qe i ve-ndosur për luftë. - Vëllezër dhe motra, lufta sapo ka filluar. I pari këtu në Fterrë na u vra Fuati im. Po lufta do kërkojë dhe të tjerë. Lufta që filloi do të vazhdojë deri sa të realizohet ideali i Fuatit dhe i të gjithë shqiptarëve.

Dhe kur Nënë Fatimesë ia prunë Fuatin dhe e shtrinë në mesin e odës, zëri i saj dridhëroi:

- Xhani i nënës, plagën e paske marrë në gjoks... I ke qëndruar armikut ballë për ballë, të keqen nëna! E paske plagën të madhe, o trim i nënës! Në sy e në vetulla të shoh urrejtje për armikun. Në faqe e në buzë shoh buzëqeshjen tënde, shpresë për të ardhmen. O bir i nënës! Çtë ka hypur ky nur! Nëna, o bir, nuk të qan, se nuk qahen trimat. Trimat nuk kthehen nga ideali i tyre, qoftë edhe kur u kërkohet jeta.

Kjo ishte nënë Fatimeja e atij janari të vitit 1943. Poeti Memo Meto i këndoi:

Ishte nëna e Fuatit

një spartane,

ju flet shokëve dhe shoqeve

krenare, etj.

Hader HADERI

Nr.12 - shkurt, 1999

Naili ishte një njeri i madh, shpirtgjerë,dashamir ,por edhe largpamës.

Ai ishte i biri i Ismailit. si i tillë nuk mund të nbetej i vetëm e për vete, sepse kishte trashëguar mirësinë që e karakterizoi tërë jetën e tij.

Me Nailin lidhen shumë familje fteriote që janë sot në Tiranë. Ai i solli me punë që nga 1946 e më pas në Kombinat, në kurse e shkolla.

Naili ka ndihmuare dhe në zhvillimin e Fterrës. Kështu më 1955 gjeti e transportoi deri në Fterrë tubot për hidroçentralin, që në atë kohë as nuk gjendeshin kollaj e për ti sjellë nuk i mori përsipër asnjë shofer. Hidrocentrali ynë është i lidhur edhe me emrin e këtij biri të denjë të Fterrës.

Ai sot nuk është më, por janë djemtë e Fterrës që solli Naili në Tiranë e që më vonë janë shumuar.

Të gjithë e kujtojnë dhe e nderojnë birin e denjë të Fterrës, Nail Bezhanin.

Qazim GJONI

Nr.12 - shkurt, 1999

NJERIU QË BETOHEJ "PËR FLAMUR"

Ishte viti 1916 kur në fshatin tonë Fterrë u çel shkkolla në gjuhën shqipe. Më 1 shkurt të këtij viti në një familje atdhetare, që si shumë të tjera luftonte me jetën e vështirësi ekonomoke, lindi djali në Kofinaj. Emrin ia vunë Safet. Bashkë më qumështin e nënës iu kulutivia edhe dashuria për të mësauar, për të lexuar, për të vazhduar shollën , për tu bërë mësues. Pasi mbario katër klasë të shkollës fillore në fshatin e lindjes e klasën e pestë e kreu në fshartin fqinj - Kuç, iu shtua zelli për të vazhduar rrugën e dijes. Me konkurs fitoi të drejtën për degën e mësuesisë në shkollën amirikane të drejtuar nga Fullsi dhe familja Dako në Tiranë, ku mësoi për katër vjet. Me mbylljen e saj vazhdoi Normalen e Elbasanit, nën nxitjen edhe të disa fteriotëve të tjerë që vazhdonin këtë shkollë, veçanërisht vëllait të tij Xhevdetit, që Vlora e thirri "Profesor" i matematikës. Ndërkaq fitoi dhe një konkurs për të vazhduar studimet në Itali. Por ekonomia familjare nuk e lejonte. Dhe ndaj vazhdoi punën e mësuesit.

Ka mbetur për mirë emri i mësues Safetit në Dragobi të Tropojës. E gjeti shkollën e Dragobisë me 9 nxënës, por e bëri me 140 nxënës. Madje arriti të futë në shkollë edhe vajza, duke fituar mbi patriarkalizmin e fanatizmin me rrënjë të thella. Gjurmët e mësuesisë së tij pasionante i la edhe në Golem të Nivicës së Kurveleshit. Kështu me vullnet të fortë punoi dhe në Drashovicë e në Gjorm. Viti 1952 e gjeti inspektor arsimi në rrethin e Vlorës. Pastaj drejtoi shkollat në Skelë, në Ujin e Ftofët e në konviktin e shkollës pedagogjike. Më vonë po drejtor në shokllën "Ismail Qemali". Karrierën shumë- vjeçare të mësuesisë e mbylli si drejtor i shkollës "Qemal Gorishova" dhe të shkollës së mesme bujqësore të mbrëmjes.

Dituria e puna u bënë pronë e tij. Më 1980 meritoi titullin Mësues i Merituar". Kush nuk do të dëshironte të ishte i thjeshtë e gojëëmbël, i dashur e i ndershëm, i drejtë e punëtor si Safeti? Për të tillë e mbajnë mend breza të tërë nxënësish. Këshilla e tij e vetme ishte: mësoni të bëheni të ditur e të mirë, se jeta të tillë e do njëeriun. Të tillë i bëri edhe 6 fëmijët e tij. Model të njeriut e të mësuesit e mbajnë mend dhe fteriotët që e kanë njohur nga afër, njeriun që jo më kot betohej "Për flamur".

Dr. Zeko BRAHO

Nr. 12 - shkurt, 1999

Ka jo pak njerëz të shquar që lenë gjumë dhe në kujtesën e brezave pasardhës. Një i tillë është edhe Tarja ynë. Sepse Tarja me punën e tij arriti të vlerësohet në opinionin e kohës që jetoi si mësues i nderuar e i respektuar. Fterra jonë ka nxjerrë shumë mësues të tillë. Por Tarja është ashtu siç thonë latinët: primus inter pares! - I parë ndër të parët. Kështu u dallua si nxënës në tre klasat e shkollës fillore në Fterrë, kështu në klasën e IV dhe te V-të në Tepelenë. Dhe po kështu në shkollën Normale në Elbasan. U shqua për vullnet të fortë në jetën e tij 66 vjeçare. Lindi në Fterrë dhe u varros në Vlorë, ku punoi e jetoi shumicën e jetës së tij si mësues. Pak kohë, së bashku me Hiqmet Shehun, shkoi si mësues vullnetar dhe në fshatra të ndryshme të Kosovës, që e donin aq shumë gjuhën e dashur shqipe.

Tarja dha ndihmesën e tij në Kongresin e Parë të Arsimtarëve Antifashistë të Shqipërisë, që u zhvillua në Korçë në 25-27 nëntor 1944, detyrat e të cilit i shpërndau në vise të ndryshme të Shqipërisë. Me këmëngulje punoi e drejtoi sidomos në disa shkolla si në Trevllazër e Tërbaç, Kuç, Himarë e Sarandë e për vite të tëra në Vlorë. Ishte njohës i mirë i gjuheës e letërsisë shqipe për shkollat e mesme. U bë dhe metodist i mirë në shkollën e mesme pedagogjike Vlorë, ku ka ndihmuar jo pak fteriotë për të vazhduar studimet e mesme e të larta, të cilat dhe vet i kreu në vitet 1953-1957. Ditarin e mësuesit dhe librin për të lexuar nuk i hoqi kurrë nga çanta e tij. "Jam mësues dhe nxënës në të njëjtën kohë" - thoshte Tarja shokëve.

Në ditën e vitit 1988 kur Tarja u nda nga jeta e kur dashamirësit e miqtë po e përcillnin për në banesën e fundit, një i panjohur u bashkuia me kortezhin." Unë,tha ai - nuk njoh asnjë nga ju, por do të vij në varrimin e këtij burri, se mirësi më ka bërë jo vetëm mua, por edhe shumë të tjerëve. Unë do të vij dhe ne emër të atyre".

Shembull i mirë u bë Tarja për të gjithë sa e njohin e për të gjithë brezat e nxënesve që mësuan prej tij, sepse ai nuk e kurseu as mirësinë e as diturinë për të tjerët. Në kujtesën e të gjithëve mbetet si Mësues dhe edukator i nderuar, si njeri i qetë që nuk diti të prishë qejf me njeri.

Për të tillë e përkujtojmë dhe tani në 10 vjetorin e vdekjes së tij, ne fteriotët e gjithë sa e njohin.

Rait BRAHO

Nr.12 - shkurt,1999