- Sipas "tregimit" të Rasim Shkurtit -

Jemi 109 vjet larg ditës që ka lindur, ai që të gjithë fterjotët e brezit tonë i thoshnim: Xha Shefqeti, i cili, në kujtesën e Fterrës, la emër të mirë pas. U rrit heqkeq. Që 6 vjeç mbeti jetim. Atëhere ishte kohë e kurbetit në Turqi. Dhe i ati, Seiti nuk dihet pse e si, por e sakta është që mbeti në kurbet. "Mbeçë more shokë mbeç"! E ëma Maxharja u martua me Braho Shkurtin. Dhe dihet se çështë "njerku" apo "njerka". Kjo e detyroi Shefqetin e vogël të shkojë hyzmeqar në familjen e Dajlan Godos ne Çorraj, që pas pak kohësh iku në Turqi. Me të bashkë shkoi dhe djaloshi Shefqet. Kështu e ka jeta, cave u ecën "fushe me lule", cave me peripeci të papritura. Kuptohet që u fut në punë, që tani cilësohen si punë "të zeza". Dhe kuptohet që dhe të ardhurat ishin ashtu si ishin. Ndaj, tani i doli zot vetes dhe me shpresën së në Selanik do të gjente një punë më të mirë, hipi vaporrit e shkoi. Por "nga shiu ra në breshër", se deti kudo është njësoj i kripur, ndërsa kurbeti ishte kudo i hidhur. Dhe jo vetëm kaq. Por, djalin e ri Shefqet, po e digjte dhe malli për një motër e një vëlla, që i kishin mbetur vetëm në Fterrë, Hafëzen dhe Axhemin.

Ndënji sa u çmall, por jeta ekonomike nuk e mbante. Ndaj mendjen e mbante ngritur. U "hypi" këmbëve dhe ndali në Vlore. Puna e parë që bëri, me mësues privat, mësoi të shkruaj e të lexojë në gjuhën shqipe. E pas saj, edhe italisht. Këtu në Vlorë, gjeti mundësinë dhe u vesh xhandar. Ishin vitet 20-të. Pas tre-katër vjet shërbim në Vlorën e Flamurit, transferohet në Burrel, por tashme, pas një kursi që kishte bërë, si nën/officer xhandarmërie.

Më vonë -, na thotë Rasimi-, shërbeu në Krujë, Berat, Sarandë- Markat, dhe përsëri në Veri, por këtë radhë në Shkodër. Ishin fillimet viteve 40-të, kur këtu në Shkodër u njoh me Mitat Gjoligun dhe Asim Vokshin. I prirur për përparim, xhandari Shefqet, përqafoi idetë përparimtare, që i ushqyen Mitati nga Kuçi dhe Asimi nga Kosova. Kur xhandarmëria kishte nxjerrë një urdhërarrest për Asimin, Shefqeti e njoftoi që të largohej nga Shkodra. Por largimi i tij pa lënë gjurmë, krijoi dyshimin mbi Shefqetin. Ndaj, pa pritur i doli transferimi për në Bicaj- Kukës.

Por tashmë, duke parë rrezikun në sy, Shefqeti braktisi shërbimin dhe aty nga fundviti 1941 e fillimviti 1942, u kthye në vendlindjen Fterrë, ku u lidh me Luftën për Liri. Me krijimin e Këshillit të fshatit, u zgjodh anëtar. Në ato vite, lufta e njohu dhe me Mustafa Matohitin, me Bedri Spahiun dhe Jaho Gjoligun e me te tjerë

Kur erdhi Liria, u caktua si sekretar pushteti në komitetin ekzekutiv Kuç. Kur u suprimua ky komitet, aty nga marsi 1949, u emrua nëpunës i gjëndjes civile po në Kuç.

Koha ecte. Shefqeti, megjithëse tashmë i kishte kaluar të 50-tat, eci pas kohës. Kështu, së bashku me disa fterjotë të tjerë, me ndihmën e të mirit Nail Bezhani, nisi punën si normist në ndermarrjen e ndërtimit në Tiranë, ku punoi deri sa doli në pension në "21 Dhjetori". Në pension doli, por megjithatë nuk u mbyll në shtepi. U aktivizua si kryetar i komitetit të prindërve në shkollën e Kombinatit dhe si kryetar i Frontit në bllok. U aktivizua dhe në kryesinë e veteranëve të Lagjes "Kombinat".

Me gruan e tij zemërbardhë e të ndershme tek Zoti, Mehmedinë, lindën dhe rritën 9 fëmijë, të urtë, te sjellur, të edukuar, që nuk krijuan probleme, as prindërve te vet, as në shkollë e as në shoqëri, duke ndërtuar një jetë të thjeshte e me nder. Gati të gjithë me arsim të mesëm professional apo punëtor specialiste në Kombinatin e Teksileve. Djali me i madh, Nehati ndihmës mjek, që bëri dhe punën e mjekut në spitalin civil Tiranë. Dashamiri, u dallua si ekonomist i lartë.

Jetën Shefqeti nuk e ndau kurrë as nga njerëzit e tij e as nga shoqëria. Nje shëmbull i rrallë është se, bashkë me vëlla-Axhemin, jetuan 17 vjet pa u ndarë. E rrallë dhe në Fterrë, se të mos harrojmë se Axhemi me Daron kishin 10 fëmijë e Shefqeti me Mehmedinë kishin 9. Ja, ky Shefqet, në çdo vend që jetoi e punoi, në Fterrë e Çorraj, Stamboll e Selanik, Vlorë e Shkodër, Berat e Tiranë, apo dhe gjetkë, nga 1894 deri 1975, kudo la mër të mirë. Lumthi kush e arrin këtë. Shefqeti e arriti në 80 vjetët e jetës së tij.

G.Z.

Nr. 36 - dhjetor 2003

- Kam ardhur per problemin e zgjedhjeve, por nuk mund të rrija pa takuar me juve fteriotët e mi të dashur, se jemi nje gjak, jemi tanët.

Kështu e nisi bisedën para disa ditësh Shako Mehmeti tek Taverna e hotel "Dajti", atje ku takohen çdo ditë shumë fteriotë. Dhe me tej vazhdoi: Por, kam edhe nje shqetësim dhe erdha tiua them juve, ta shkruani edhe në gazetën "Fterra jonë" , jo se unë nuk di të shkruaj, se këtë punë e kam bërë shumë vjet më parë dhe tashti i kam mundësitë, por mendova se është më mirë kështu, unë të them shqetësimin tim dhe ju bëni punën tuaj. Në fakt fliste paksa i revoltuar, prandaj edhe ne, që ishim atje atë ditë, u munduam ta qetësojmë.

- Ka njerëz që nuk e kuptojnë punën e gazetës "Fterra jonë" , nuk e kuptojnë se sa punë bëjnë botuesit, bashkëpunëtorët e sponsorizuesit, e sa na e ka rritur vlerën edhe neve si fteriotë kjo gazetë, që tashti po mbush vitin e shtatë dhe që përhapet jo vetëm brenda vendit, por edhe jashte Shqipërisë. Ka edhe një faqe në internet dhe e lexojnë djemtë tanë nëpër botë kudo ku janë. Por më shkon mendja edhe se këta njerëz nuk e lexojnë fare e flasin ashtu, kot.

Mbasi ndenji pak i menduar, e vazhdoi dhe më tej bisedën:

- Dhe që të vijmë tek konkretia: Para disa kohësh u ndesha me tre fteriotë: nje intelektual që banon në Tiranë, një pensionist që banon në Vlorë dhe një fteriot me banim në Fterrë. Pretendimi i tyre ishte se gazeta nuk shkruan për të gjithë fteriotët, por vetëm për disa, se gazeta është private, e tjera llafe. I dëgjova e i degjova e pastaj u them:

- More, juve e keni lexuar apo jo gazetën? Ti që je intelektual e që paske pretendime, a e lexon gazetën? Po ajo ka pasë një faqe te veçantë për ty, ka pasë një faqe të vecantë për babanë tënd, ka shkruar disa herë për dajot e tu e për kushërinjtë. Dhe ka shkruar se e meritojnë. Po ti që je edhe pensionist, a e lexon gazetën? Gjyshi yt ka qënë çoban, por megjithatë edhe për atë është shkruar dy herë në gazetë, po fotografinë e babait dhe xhaxhallarëve të tu e ke parë në gazetë? Po për për njerëzit e tjerë të fisit tënd i ke parë shkrimet? Çudi më vjen edhe për ty, që banon në Fterrë. Sa herë ka shkruar gazeta për fteriotët, shkrime të veçanta për çobanët, për njerëzit e thjeshtë. Po fotografitë e gjithë atyre çobanëve fteriotë, i ke parë në gazetë?. Prandaj, mos fflisni e mos ja këputni kot.

Dhe vazhdoi besedën, ashtu, shtruar-shtruar, siç e ka zakon Shakua. Por vinte nga vinte dhe prap atë shqetësim shprehte.

- Mirë more vëllezër,- u thashë,- edhe unë jam i ndërgjegjshëm, se mund të ishte shkruar edhe për disa njerëz e ngjarje të tjera, po më thoni, ju që kini këto pretendime, kush nga ju i ka dërguar ndonjë artikull ose fotografi gazetës dhe nuk është botuar? Se unë e di që gazeta më shumë vuan nga që njerzit nuk shkruajnë. Di gjithashtu, se nuk ka ndonje rast që ndonjë artikull të mos jetë botuar. Madje duhet thënë se dhe "zhgarravina" kur i dergojnë ca nga ne fterjotët, ata të gazetës i kthejnë në artikuj dhe i kanë botuar në gazetë. Mund të jetë vonuar ose vonohet për arsye të ndryshme, por unë di që nuk mbeten pa botuar. Ja, kështu vazhdoi debati me ta. Por tek-tuk, mendime a shprehje të tilla i kam dëgjuar edhe nga ndonjë tjetër.

Është e vërtetë se ankesa të tilla ka e do të ketë. Dhe kjo është gjë e mirë, se dhe gazetës i bëhet mirë. Kjo tregon se gazeta vlerësohet dhe secili ka pretendime që të shkruhet për njerëzit e tij. Dhe shumë mirë se gazeta do të vazhdojë të dalë e kam idenë se do të shkruaj për të gjithë, por jo me njeherë. Ketu ka dhe një problem, se kush më mirë prej secilit nga vete ne, i dinë të dhënat që duhen për të shkruar për atë që duam po secili nga ne? Pse nuk marrën mundimin dhe ti hedhin në letër e ti dërgojmë tek botuesit? Njeherazi, është detyra e jonë ti përpunojmë në formë artikulli për gazetën me aqë sa mundemi. Pastaj gazeta bën punën e saj. A mund të mendohet se ka fteriot që nuk di të shkruaj pesë rreshta? Dhe këtë nuk e pranon njeri. Shumë rrallë na janë dërguar fotografi ose materiale të vjetra, që nuk kanë pak fteriotët, por nuk i dërgojnë për botim. Ku ti gjejë botuesi? Besoj të gjithë e kanë parë me kureshtje fotografinë e diplomës së Hivzi Bezhanit e marrë para 100 vjetësh, që u botua në numrin e kaluar të gazetës, po sa materiale të tjera të tilla kanë nëpër sënduqe e dollape bashkëfshatarët tanë?.

Gazeta "Fterra jonë", jo për fajin e saj, mund ti jetë ndokujt "borxhli", por duhet të kujtojmë se gjatë këtyre viteve, në 35 numura gazete që kanë dalë, janë bërë shkrime të veçanta për 156 fteriotë dhe janë publikuar me faqe të veçantë në internet 125 prej tyre, që mund ti shikojnë njerzit e tyre dhe gjithë fteriotët në tërë botën. Dhe kjo nuk është pak, sepse të mos harrojmë që kjo gazetë e vogël, është e përdymuajshme dhe jo e përditëshme.

Por, pavarësisht nga të gjitha, gazeta me botuesit e saj, mbetet si gjithmonë plotesisht e hapur duke mirëpritur shkrime, fotografi e dokumenta që ka, që dëshiron dhe që mendon çdo fterjot se është mirë të botohen, që të njihen me to lexuesit e kësaj gazete, miqtë e dashamirësit tanë të shumtë.

Nr. 36 - dhjetor 2003

Diskutim i Prof.Dr. Ismet Elezi me rastin e paraqitjes së librit "Mëkatarë" 3

Gjatë jetës, sidomos në punë, njeriu ndeshet me gjithfarë ngjarjesh e subjektesh. Veçanërisht të punosh në gjykatë dhe sidomos në Komisionin e Verifikimit të figurave të personaliteteve ku ka punuar Nafizi, është e natyrshme që të kesh të bësh me ngjarje dhe me subjekte të llojit të veçantë me mëkatarë.

Aftësia qëndron në atë që të dish ti njohësh dukuritë,njerëzit, karakteristikat e tyre, të futesh në botën psikologjike dhe të analizosh rrethanat në mënyrë sa më objektive e bindëse.por, ka disa mënyra të paraqitjes së atyre gjërave që përjeton njeriu. Edhe për këtë kërkohet mjeshtëi, art. Romane me subjekte të tillë pa dyshim që priten me interes nga lexuesit. Këtë e vërtetoi edhe praktika e librave "Mëkatarët" 1 dhe 2, të cilët u shitën në kohë rekord. Ky është një tregues kuptimplotë.

Në vazhdim të dy librave të mëparshëm autori paraqitet sot me "Mëkatarët" 3. Në këtë libër pasqyrohen po ato karakteristika themelore të botimeve të mëparshme: mbrojtja e së vërtetës, sepse sipas autorit e vërteta të bën trim, siç është Nafizi, ndershmëria dhe objektiviteti në paraqitjen e fakteve, agumentimi i hipotezave të ngitura, pasurimi i librit me shembuj nga praktika e tij, saktësia juridike, dobia e konkluzione të nxjerra për zgjidhjen e problemeve që shqetësojnë shoqërinë dhe shtetin shqiptar.

Pa njohjen e realitetit nuk mund të nxjerrësh përfundime që të kenë vlerë aktuale dhe në të ardhmen.

Vlerat e librit janë të shumëanëshme. Unë si jurist, duke u nisur nga ideja themelore që theksohet në parathënie, se ligji është fjala e demokracisë, do të prek shkurtimisht disa çështje juridike që përmban libri.

1. Shqetësimi i parë i autorit fillon me "Dispozitat kryesore kushtetuese", të cilat, pavarësisht nga rëndësia dhe roli i tyre në shoqërine e re demokratike, kishin mangësi parimore! përsa i përket pushtetit gjyqësor. Ato nuk i jepnin zgjidhjen e duhur si një pushtet kryesor, krahas legjislacionit dhe ekzekutivit. Padyshim,që kjo mangësi parimore nuk mund të mossillte pasoja negative, për të cila bën fjalë autori. Kjo mangësi u plotësua me Kushtetutën në fuqi.

2. Problem tjetër me rëndësi parimore është mosmiratimi i projekt kushtetutës 1994. Për përgatitjen e saj dhanë ndihmesën e tyre ekspertë të huaj. Analiza e shkaqevepse ai projekt nuk u miratua vihet në libër dhe hedh dritë edhe për ata lexues që nuk kanë qënë në brendi të çështjes.

3. Një vend me rëndësi në libër i kushtohet ligjit Nr.7514, datë 30.9.1991, "Mbi pafajësinë, amnistinë dhe rehabilitimin e ish të dënuarve e të përndjekurve politikë"

Paraqitja e problemit bëhet me argumente bindëse, se Kuvendi nuk ishte organi kompetent për të dhënë pafajësi, por këtë të drejtë e kanë vetëm gjykatat. "

Nga këto veprime të pabazuara rrodhën shumë pasoja të dëmshmelriminelë dolën nga burgjet dhe dihet se çfarë u bë.Deri tani ka mbetur pa u zgjidhur problemi i të drejtave të të përndjekurve politikë. Mjaft diskutime e kundërshtime kanë lindur në praktikë. Autori thotë se ky ligj mbolli erën dhe korri furtunën.

4. Në libër flitet për një ligj tjetër tepër aktuale që ka lidhje me decentralizimin e kompetencave nga pushteti qëndror të pushtetit vendor. Dihet se ky problem ka disa vjet që është shtruar, por siç thotë autori, deri tani nuk është zgjidhur dhe që kërkon zgjidhje të shpejtë, sipas përvojës së shteteve të tjerë. Kështu sigurohet demokratizimi i plotë i qeverisjes vendore.

5. Shqetësim të madh autori tregon edhe për realizimin e plotë të parimit kushtetues për rregullimin e statusit dhe kushtet e favorshme që duhen krijuar për diasporën shqiptare, për bashkëkombasit tanë, duke e shoqëruar edhe me masa organizative institucionale.

6. Në libër trajtohet posaçërisht domosdoshmëria e respektimit të Kushtetutës e të ligjeve në fuqi për raportet midis organeve ligjvënëse e ekzekutive me ato gjyqësore. Përvoja e këtyre viteve, siç thekson autori, ka treguar se sa dëme të rënda vijnë nga ndërhyrja e politikës në veprimtarinë e organeve gjyqësore. Këtë Nafizi e ilustron me shembuj nga përvoja e tij në Gjykatën e Kasacionit.

Opinioni publik kërkon mbarëvajtjen e funksionimin normal të organeve gjyqësore pranaj konkluzionet qe dalin nga libri i Nafizit kanë vlera praktike.

Në përfundim dëshiroj të vë në dukje se nga ana juridike analiza që bëhet në libër është e saktë e argumentuar mirë.

Mendoj, se ajo që meriton të theksohet në mënyrë të veçantë ishte se Nafizi, në kushte të rënda fizike dhe me traumë të madhe psikike, e bën të mundur librin, siç i kishte vënë vetës qëllimin. Dhe këtë qëllim e arriti dhe e botoi. Kurajua dhe vullneti i çeliktë i Nafizit janë model për të gjithë ne.

I uroj Nafizit shëndet e jetë të gjatë, që të na japë libra të tjerë, jo me mëkatarë, por me heronj pozitivë, siç është vetë.

Nr. 36 - dhjetor 2003

Kur mora në duar librin "Mëkatarë- 3", të autorit Nafiz Bezhani, mu kujtua idea e Kritikut të madh rus, Bjelinski, që thotë se kur në një dramë arrij të kuptoj që në fillim fundin, ikij nga salla e shfaqjes. Ndaj leximin e këtij libri, kur kisha lexuar dy të parët po me idenë, "Mëkatarë", e nisa si me përtesë dhe më shumë për hir të Nafizit. Madje, leximin e nisa në faqen 145 në kreun "Parlament i vogël, me politikë të madhe", me kurjozitetin se çfarë shkruan për komunitetin e fterjotëve, duke njohur dhe syrin kritik të tij. Mirpo, më ndodhi si në burimin e Ngurrëzës, në Fterrën tonë që, kur vë buzët të pishë në të, nuk i heq dot, deri sa të pishë ujë më shumë nga sa merr barku. Kjo më bëri, që ta lexoj brenda dy netësh.

Së pari, më tërhoqi me dinamikën e të shkruarit, me stilin e kthjellët dhe me të përjetuarit e problemeve nga autori.

Së dyti, pashë se ndryshe nga dy librat e parë, ku trajton më shumë mëkatet se sa "mëkatarët" me pseudonime, në këtë libër fshikullon, njëherazi, "mëkatarët" e rinj, që nuk janë më me pseudonime, por me emrin e mbiemrin zyrtar deri me funksionet më të larta shtetërore.

Së treti, sepse në të trajton njolla të zeza të zhvillimeve të demokracisë në realitetin aktual, që e bëjnë këtë libër, më të prekshëm e më të kërkuar, ndryshe nga dy librat e parë që ngjallnin më shumë interes kurioziteti dhe interes profesional për kohën e shtetit pa pluralizëm.

Kur e mbaron së lexuari, të bën të mendosh dhe të pyesësh, si ka mundësi që në një moshë madhore në kohë rekord, brenda vitit 2002-2003, të arrijë të botojë tri libra, duke i radhitur vetë ne kompjuter, duke i redaktuar po vetë dhe duke gërshetuar skedimin e ngjarjeve të ndryshme të historisë me penën e tij, duke shprehur açik mendimin e vet për çdo veprim apo për çdo ngjarje, duke na dhënë një libër, dhe dokumentar, dhe ligjor, dhe letrar me probleme komplekse ?

Këtë punë të madhe e ben vetëm një krijues vullnetfort, siç është Nafizi ynë.

Dhe jo vetëm kaq. Por në librin e tretë autori shfaq dhe një kulturë historike, veçanërisht për shtetin e konceptimin e shtetit, si dhe nje përvojë krijuese letrare të stilit kryesisht të analistit, të arrirë me sukses. Është me interes, dhe motivi e këndvështrimi i tij i gjërë, i cili, nga bisedat miqësore në komunitetin fterjot, ngjitet në probleme madhore me karakter shtetëror e kombëtar të menaxhimit të vendit tonë, duke arritur deri në majën e problemeve të politikës globale për luftën në Irak, duke berë kritikën, por dhe duke pohuar se "Amerika ka qënë, është e do të mbetet guri i shpresës dhe i lumturisë për gjithë Shqipërinë"(faqe 157). Njëherazi, autori zhytet deri në platformën e politikës çifute në Kongresin e Baselit në Zvicër më 1897, për krijimin e shtetit të Izraelit në Palestinë, "me anën e metodave të nëndheshme dhe të floririt", siç citon autori. Gjithashtu autori, duke marrë spunto nga karakteri civil i komunitetit fterjot në Tiranë, merret dhe me kulturën e Parlamentit Shqiptar në seancat e tij, duke ballafaquar dy etika: etikën qytetare - me qëndrimet fyese, deri te ringu i grushtave e i karrikeve.

Nëpërmjet stilit të tij analitik e narrativ, pyetësor e habitor: Kush ? Kur? Përse vallë të ndodhë kështu?! Dhe, Përse !? e Përse ?!të tjera, jep edhe qëndrimet kritike, pa asnjë ndroje. Arsyetimi i tij, pavarësisht se sa mund të pëlqehet nga ky ose ai lexues, niset nga koncepti i së drejtës, duke qënë njëherazi ligjor, logjik dhe civil, por dhe trimëror. Për Nafizin, e vërteta është e vërtetë, pavarësisht se mund të jetë e hidhur e pavarësisht se deri ku ngjitet shigjeta e kritikës. Konformizmi, sëmundje e karaktereve të dobëta, te ky autor, shkakton keqardhje e zhgënjim, jo vetëm për disa politikanë, por edhe për disa juriste që tregohen konfromistë e servilë.

Mendoj se gjykimet e tij, përgjithësisht janë objektive, pa i shpëtuar dot as kalemit që e rrëmben, duke shprehur dhe revoltën e pakënaqësitë e shpirtit të tij të ndjeshëm, dhe si krijues, dhe si intelektual, që ka studjuar teorinë dhe njeh thelbin e shtetit, deri të Anglisë, Francës e Amerikës, duke argumentuar parimin logjik e kushtetues se "pa ndarje të pushteteve, nuk mund të ketë liri, nuk mund të ketë demokraci", duke bërë njëherazi analizë të jo pak problemeve të periudhës së tranzicionit, që çojnë në përfundime me vlerë ligjore e njerëzore.(f.40)

Autori, me ndjenjë të lartë atdhetarie, kur shikon padrejtësi, vuan deri në ankth, kur, bie fjala, titulli: "Nderi i Kombit" i jepet, njesoj si Nako Spiros, dhe nje gruaje që nuk ka as kombësi e as shtetësi shqiptare, por vetëm e vetëm se është gruaja e një mbreti, e cila nuk jetoi në Shqipërinë tonë asnjë vit. Por, pavarësisht nga kjo, Nafizi di të dëgjojë e të respektoje çdo lloj mendimi, qoftë dhe i papëlqyer për të, duke ruajtur me konseguence mendimin e vet. Ndaj dhe shkruan: "Nuk mund te konceptohet nje shtet pluralist demokratik pa sovranitetin e plote e të pacenuar të pluralizmit të mendimit".

Tek ky konceptim e ka bazen dhe fakti që Nafizi shfaq mendimin kritik ndaj dukurive negative në procesin e zhvillimevedemokratike në Shqipëri, duke kërkuar ritme më të shpejta e punë më të mira, në dobi të paqes e të progresit. Madje autori,arrin deri atje sa të kritikoje dhe vetë shtetin, duke shfaqur fare hapur mendimin dhe qëndrimin e tij, duke kërkuar: "demokraci-kulturë"dhe jo "demokratismo"(demokraci e rreme). Kur lexon këtë libër, që me penën e tij nuk kursen asnjë, arrin në gjykimin, se Nafizi është nga ata qytetarë që kundërshton shumë e bindet pak, për të mos thënë aspak, duke qëndruar në pozicionin e tipit të juristit korrekt me ligjin dhe të qytetarit me sy kritik të zhvilluar, që e çon kritikën, ndofta, deri në tepërim, duke kritikuar kështu me tepërime vetë tepërimet e mëkatarëve të vjetër e të rinj. Dhe vepron në këtë mënyrë se kërkon logjikën ligjore. Ndaj dhe guxon, siç shkruan vetë, "të qëllojë me gurë mbi shtetin, siç qëllojnë fëmijtë mbi ariun", duke i cilësuar si "fajtor" VIP-at, apo "divat në politikë", siç nënvizon autori,

Pasi lexon 226 faqet e këtij libri, në logjikë formon mesazhin se: Shoqëria demokratike në vendin tonë, do të konsolidohet vetëm atëhere, kur të gjithë "numruesit" shqiptarë, për më tepër "numruesit me pushtet", të kenë "një emërues" të përbashkët - ligjin, dhe vetëm ligjin kushtetues, duke bërë secili, jo atë që "dua unë" pushtetari me forcën e pushtetit, apo shqiptari me mosbindjen ndaj ligjit, por atë që është e drejtë ligjore, para të cilit, edhe "princi", edhe "shërbëtori", lipset të jemi të barabartë, duke e zbatuar ligjin të gjithë njëlloj.

Nr. 36 - dhjetor 2003

- Të mirët dhe Zoti i do për vete -

Ka një mençuri që thotë: "Të mirët dhe zoti i do për vete". Ndofta kjo thënie e ka burimin te përvoja e hidhur e jetës. Mund të jetë rastësi, por në jo pak raste ka ndodhur që Zoti ka marrë për vete djem apo vajza nga më të mirët, ne brezin e tyre. Konkre tisht, kjo ide përkon dhe në rastin e SinoZhupës, që ishte vdekje në moshë të re dhe e papritur.

Ishte 3 maj 1953, kur Amerja lindi djalin Sino, që dha gëzim në familjen e Jonuzit. U rrit me të mirat dhe me hallet e jetës së atyre viteve. U edukua me virtytin e ndershmërisë dhe me zellin për të mësuar. Kjo u duk që në klasën e parë deri në klasën e tetë, kur shkëlqeu midis shokëve si nxënes shëmbullor. Kujtoj katër vitet e shkollës 8-vjeçare në Çorraj, ku venim përditë, vajtje e ardhje, ne kohe të mire e të keqe, që na bëri të njohim e vlerësojmë më mirë njeri-tjetrin. Ne ishim pesë nxënës, madje, dhe kushërinj, dhe shokë klase. Me Sinon shkonim si vëllezër.

Jeta e poqi shpejt. Sinua nuk dinte të ankohej. Përherë ishte I pranishëm në orën e mësimit, madje gjithnje me dorën: ta them unë? Në matematike shkëlqente. Nuk kursehej për të ndihmuar shokët. Ishte fjalëpak dehe i matur në çdo veprim. Respektonte nxënës e mësues. Më shumë mësues Mihalin.

Studimet universitare, në degën ekonomi-plan, i mbaroi në vitin 1978 me rezultate shumë të mira. U shqua si ekonomist ne zyrën e ekonomike në kooperativën e bashkuar Borsh-Fterrë-Çorraj. U dallua për aftësi e ndershmëri. Punoi me orar e pa orar. Bëri dhe studime ekonomike, duke dhënë mendime me vlerë për ekonomine e tri fshatrave.

Por ndjente shqetësim në zemër. Ndaj i rekomanduan të kërkonte të transferohej më afër kujdesit mjeksor. Mirpo Sinua vazhdoi ti përkushtohej punës. Filloi të lexonte dhe për mjekësinë. Kërkonte të dinte për zemrën e sëmurë të tij, se e donte jetën. Në nëntor të vitit 1983 sëmundja u rëndua. U shtrua në spitalin e Sarandës. Në dhomëm, ku ishte shtruar, vinin shumë vizitorë. Me motër Alimenë bisedonte dhe për Fterrën e për solidaritetin e fterjotëve.

- Kam shumë kujtime nga ai vëlla, - tregon duke mgashëryer Alimeja. Ai kishte një ndjesi dhe humor të kënshëm. Sa herë më vinte në shtëpi, këtu në Tiranë, gëzoheshin shumë dhe dy djemtë e mi, atëhere të vegjël. Thërrisnin: O Mami! Ka ardhë Daja Sinua.

Por mjerisht, ky gëzim nuk vazhdoi gjatë. Në mesnatën e 4 shkurtit 1984, në spitalin e Sarandës, zemra e lodhur e 31 vjeçarit, Sino Zhupës, pushoi së rrahuri. E goditi infrakti.

Kjo ishte një goditje e rëndë, sidomos për Jonuzin dhe Ameren dhe një plagë e përjetëshme për motrën: Alime, Mene, Tanë dhe vëllain: Kapo e Mushi. Një dhimbje për gjithë Fterrën. Vdekja e Sinos me vlera, është një palgë që nuk shërohet edhe tani, pas 20 vjetësh. Alimeja vajton: Fterrë, hallemadhja jonë,/ Lote nga syte pse të kullojnë?/ Djemtë e mirë, pse nuk të rrojnë?/

Kjo, se na ka ikur një djalë plot vlera, Sinua i shtrënjtë, që la dhimbje për të gjithë.

Nr. 36 - dhjetor 2003

Është interesant me jetën e njeriut. Ai lind "i bardhë". Porsa ia bën koka "deng" fillon e percepton ambjentin që e rrethon. Dhe gradualisht fillon të njohë më të afërmit e tij. Pastaj, bashkë me të dëgjuarit nis dhe të folurit. E, gradualisht formohet, dhe mendërisht, dhe fiziologjikisht, duke kaluar kështu moshën e fëminisë, të adoleshencës e të rinisë, duke u futur në moshën e parë të jetës, 20-40 vjeç, kur njeriu krijon e formon familjen dhe synon për tu shfaqur e për tu bërë "dikush". Por është vështirë të ta marrë mendja, se një djalë në moshën 30 vjeç të kërkojë rrënjët e të parëve të tij, sepse zakonisht, këtë "detyrë" të jetës, njeriu kërkon ta bëjë dhe e bën në moshën e tretë, pas 60-65 vjetësh, kur del dhe në pension dhe mendja i shkon për tek të parët e tij, që tashmë janë në botën tjetër.

Ndaj më erdhi, dhe si çudi, dhe si e papritur, dhe si e pabesuar që, një djalë që nuk i kishte mbushur të 30 vjetët, Alket Lilo (Lilaj), lindur e rritur në fshatin Zhupan (Zhupaj), pranë Fierit, te Qafa e Koshovicës, tani banor në qytetin Fier, të mirrte rrugën për të parë me syte e tij Fterrën, që e konsideron si vendlindjen e të parëve të tij, madje të pesë e katër gjyshit të tij, Kovaçi- Fetahu. Ky, i dyti, sipas të thënave, ka ikur nga Fterra në Turqi, në Turçeli, ku ka jetuar për rreth 10-15 vjet dhe pastaj, ka ardhur ne kodrën Koshovicë, nga ana e Fierit, ku ka krijuar fshatin me emrin e mbiemrit te tij Zhupan(Zhupaj). Këtu, në ketë fshat, kanë ardhur jo pak lebër të tjerë, por emri i mbeti i pandryshuar, madje i shkruar "Zhupan" dhe në muzenë e Fierit.

Madje, jo vetëm kaq. Por, duke qënë me pushime në Qeparo, një ditë iu kujtua "legjenda" apo "e vërteta", që kishte kaluar gojë më gojë, deri tek babai dhe Xhaxhai i tij, të cilët e thone goja plot se origjinën e kanë nga Fterra. Kjo "gojë" është përcjellë brez pas brezi, deri tëk Abedini, qe ua transmetoi "vesh më vesh" të katër bijve të tij, gojdhënë që i ishte ngulur si "gozhdë" në kokë, djalit më të vogël, Alketit, si amanet brezash, për të gjetur se ku binte e se ku ishte vendlindja e stër-stër gjyshërve, me emrin Fterrë, që e kishin lënë "për hallet që nuk dihen", siç na tha Alketi, por edhe sipas një llogarie të përafert, ndofta, që para dy shekujsh, ndofta para kohës së Tanzimatit, ndofta dhe në ato vite, ndofta dhe më herët, e pse jo, kur kjo nahije pranoi ndryshimin e fesë, nga feja kristiane në fenë myslimane. Ec e gjëje kur nuk ka dokumenta, por vetëm gojëdhëna. Dhe kuptohet, që në ato kohë, dokumenta nuk kishte, ndaj duam sduam, besojmë gojdhënën, atë që është përcjellë gojë më gojë, por që e pohojnë me kembenguljen e tyre Alketi dhe fisi i tij. Madje pretendojnë se i pari i tyre, i ikur nga Fterra, ka ardhur dhe ka krijuar fshatin që ka marrë mbiemrin e tyre Zhupan( Zhupaj). Ndofta, dhe përsëri ndofta, nisur nga emri Kovaçi, pesë-gjyshi i Alketit, që më vonë eshtë bërë mbiemri Kovaç Lilo(Lilaj), edhe në Fterrë, mund të ketë qënë i ardhur nga diku, që as vetë ata nuk e dinë. Ka qënë kohë e lëvizjes së popullatës, e lëvizjes së njeriut, në kërkim të një jete më të mirë, në kërkim të disa kushteve më të mira gjeografike.

Na bëri përshtypje që Alketi ishte "kompjuter" për të parët e babait e të gjyshit. Të gjithe emrat ishin Alush-Lilo-Abedin-Fetah-Imer-Jonuz-Alush-Faik-Halil-Daut-Hazbi-Bahri-Bajram e deri tani Bashkim-Agim-Liljana-AlketNjëherazi, Alketi të paktën ishte arsimdashës e kulturdashës, ishte distributor në shoqërinë "Marlboro" në Fier, edhe për hirë të anglishtes. Por Alketi edhe në fëmijën e tij ka ruajtur emrin tradicional, Sheqere, emrin e Nënës së tij, që në gjallje, të trashëguar po nga Nëna, nga të parët e saj.

Ja këto na tha me këmbëngulje Alket Lilo, lagja "16 prilli", aneksi i Stadiumit, Fier, me telefon mobil: 0692103007., duke ardhur deri në Jal të Vunoit, bashke me Kryetarin e Fterrës sonë, Teno Lona, të cilin, kur e pyetëm, sepse ishte munduar dhe Tenua, që nga Lonajt e deri këtu, na u përgjigj: Për Fterrën tonë, Guro, për Fterrën tonë.

Guro ZENELI

Nr. 36 - dhjetor 2003

Para pak kohësh, Komuniteti fterjot në Vlorë organizoi një takim dhe një banket për të nderuar Zeko Brahon, që fitoi titullin shkencor: Profesor i Asociuar.

Fteriotët kanë krijuar një traditë të pasur në këtë drejtim, duke filluar që nga Isa Hizmo dhe deri më të rinjtë edhe në emigracion.

Me këtë titull Zekua i jep nder jo vetëm vetes, por edhe Fterrës dhe për faktin se është ndër të parët që ka fituar gradë shkencore në rrethin e Vlorës, që dy dekada më parë.

Kjo veprimtari u organizua në një lokal në qëndër të qytetit, ku u kënaqëm të gjithë sa ishim.

E çeli këtë veprimtari kryetari i Komunitetit Fterjot në Vlora, Z. Naxhi Shkurti, i cili evidentoi punën shkencore të Zeko Brahos dhe shprehu krenarinë që ndjejnë bashkëfshatarët dhe miqtë e shokët e tij për këtë arritje. Me këtë rast ai falënderoi dhe gazetën

"Fterra jonë", e cila e bëri të njohur këtë fakt për të gjithë lexuesit e saj, të cilët nuk janë vetëm fteriotë.

Në këtë takim prekës, profesori i asocuar, Zeko Braho falënderoi gjithë pjesëmarrësit dhe pohoi se rrallë herë e ka ndjerë veten kaq të nderuar, kur njerëzit më të afërt të tij, fteriotët, e ndajnë bashkë me të gëzimin e tij.

Një veprimtari të tillë e kanë organizuar fteriotët e Vlorës pak kohë më parë edhe për të nderuar majorin Alaudin Haxhiu me rastin e dekorimit të tij, traditë që mendojmë se duhet vazhduar dhe nga degët e tjera të Shoqatës "Fterra", gjë që na argëton dhe vëllazëron më shumë me njëri-tjetrin.

E kush nuk foli e nuk përshëndeti në këtë veprimtari: Aliu, Shazua, e Sezaiu, Irfani dhe Mevluti, Bajtaktari dhe Bilbili, Nuhua dhe Alaudini me nipin e vogël të ardhur nga Greqia, Teki Abazi dhe Granit Brinja e Fatmir Zani, të cilët e ndjenin veten më të preokupuar, se ishin "elçijtë" e dasmës.

Unë, dikur shoku i ngushtë i jetës studentore dhe tashmë dhe kunat me Zekon, që pothuajse çdo ditë në verë e në dimër, zakonisht e pimë kafen te Tuneli në Ujë të Ftohtë, si dhe Mirjana, Bedena, Pepa e Ismihaja, nuk mund të mos ndjenin kënaqësi të veçantë së bashku me Anilën, e cila fiksonte këto momente në fotografi.

Xhebro VERAJ

Nr. 36 - dhjetor 2003