Në Fterrën tonë që më 1916 u çel shkolla e parë në gjuhën shqipe, por ajo deri vonë kishte vetëm 3, 4 dhe 5 klasë të fillores dhe jo klsasa të unikës, apo shkollë 7-8 vjeçare. Por dashuria për arsim e kulturë te bijtë e këtij fshati ka qënë gjithmonë e madhe. Ndaj djemt e vajzat e Fterrës shkuan atje ku ishte shkolla. Më afër ishte shkolla 7-8 vjeçare në Kuç. Dhe pikërisht në Kuç që nga viti 1947 e deri në vitin 1960 ne vazhduam arsimimin në 7-vjeçaren. Pjesa më e madhe e nxënësve, pasi mbaronin shkollën fillore të Fterrës, shkonin në Kuç. Kështu, në vitin shkollor 1947-1948, ne disa djem fare të rinj u regjistruam dhe filluam shkollën unike në Kuç. Një pjesë iku në Tiranë,, në Vlorë e gjetkë.

Në shtator të këtij viti u mbushën 50 vjet që Ahmeti, Hulusiu, Qaniu, Muharremi, Kanani, unë e disa të tjerë dhe në vijim në vitet pasardhës Lulja, Nazja, Pestrova, Ilfani, Pullumbi dhe shumë të tjerë e filluan dhe e mbaruan këtë shkollë.. Madje disa mbasi mabruan shkollën e lartë u kthyen në këtë shkollë si mësues, e disa edhe si drejtorë të saj. Të vazhdoje shkollën në Kuç nuk ishte e lehtë, jo vetën se duhej bërë 12 km rrugë kryesisht në këmbë, por vështirësitë e motit e bënin edhe më të rëndë. Ndaj nuk ishte e lehtë, se duhej të përballonim e të zgjidhnim edhe problemet e jetës. Fillimisht shkonim e ktheheshim brenda ditës nga Fterra në Kuç, por shpejt një gjë e tillë u bë e pamundur. Dimri e bëntë të parealizueshme. Edhe mësimet po shtoheshin. Duhej më shumë kohë për përgatitje. Ndaj u detyruam të gjenim dhomë fjetje në Kuç. Na ndihmoi drejtori i kësaj shkolle, Lame Xhama. Fillimisht u sistemuam në një dhomë të madhe përdhese te shkollës. Në vitet pasardhëse ndërruam disa shtëpi

Në shkollë, pranë nesh, u sistemuan edhe disa mësues të ardhur nga Tirana, Shkodra, Elbasani, Patosi et. Në shumë drejtime jetën e bënim kolektive, gjë që na miqësoi e na afroi më shumë me njëri-tjetrin. Në Fterrë, si rregull, shkonim dy herë në javë për tu ndërruar e për tu furnizuar me bukë e ushqime. Rrugën e benim në këmbe, por kishte dhe raste me makinë. Ishin "makina e Nexhipit" dhe "makina e Avniut".

Në dhomën e shkollës jetonim sipas mundësive të secilit, disa me krevate të improvizuar, disa përdhe, disa me dyshekë me lesh e disa me kashtë. Për ndriçim natën përdornim kandil me vajguri. Në këtë pikë ishim të barabartë. Meqënese dhoma ishte më dysheme dërrase, për të ndezur zjarr për ngrohje e sidomos për të gatuar, përshtatëm një karrocë dore druri, të cilën e "mbathëm" me baltë dhe si vatër shtruam pllaka shtufi. Gatuanim kryesisht fasule, por edhe makarona, trahana etj. , edhe bashkërisht, por edhe veç e veç.

Në netët e dimrit të vitit 1948-1949, pasi kishim bërë detyrat, kërciste muhabeti për "shtatë palë qejfe". Në shomën tonë vinte herë pas here drejtor Lamja, që i flisnim "zoti drejtor". Ai interesohej për ne për të gjitha, për hallet dhe për mësimet. I lironim një vend pranë karrocës së zjarrit dhe atje, ashtu lirshëm, bisedonim sikur të ishim moshatarë. Na shpjegonte edhe mësimet, sepse kishte sedër që ne fteriotët të ishim më të mirët në mësime e në sjellje, të ishim më të edukuar e të dalloheshim nga të tjerët. Xha Lames i qeshte fytyra. Na dukej idhull. Vishej elegant, flokët i mbantë të shkurtëra, kishte edhe dhëmbë të veshur me flori, çka i jepnin dhe më shumë lezet fytyrës së tij. Përvoja profesionale i jepte mundësi të ulej në nivelin tonë e të na "pshoniste" mendjen. Na jepte këshilla të vlefshme që na kanë vlejtur shumë në formimin tonë të mëvonshëm. Si drejtor ishte i rreptë. Kërkonte shumë si ndaj nxënësve edhe ndaj mësuesve. Ishte i drejtë. Neve të gjithë e respektonim.

Më vonë shkolla e Kuçit u mbush me fteriotë, dhe me nxënës dhe me mësues. Edhe shkolla, por edhe fshati Kuç, u bënë shkollë për ne.

Rexho KURUPI

Nr.11 - dhjetor, 1998

Tani që kalova të 60-tat dhe në këto vite të vështira tranzicioni, nuk e di pse shpesh më vjen në kujtesë miqësia e xha Veipit dhe xha Husos, që rrojtën aqë gjatë në Fterrën tonë.

Tutje derës së shtëpisë, gati për ditë, para e pasdite, dëgjohej trokitja e shkopit, kollitja dhe thirrja e xha Husos: zgjuar jeni?, kur nga brenda përgjigjej xha Veipi: po, po, hajde brenda!. Miqësia e tyre u ngjit gjithnjë lart, megjithëse në moshën e re të tyre pati një acarim të fortë, kur një gojë e ligë, që mbeti anonime, vuri në dyshim nderin e Husos. Hodua, vëllai i madh i Veipit, nuk jetonte më, ndaj zakoni e donte që Veipi të vinte nderin në vënd. Dhe një mengjes, në fillimet e këtij shekulli, nga ledhi i oborrit të shtëpisë Veipi e drejtoi pushkën mbi trupin e Husos. Shtiu vetëm një herë. Husua u rrëzua. Veipi mori arratinë. E futën në "kalanë" e Gjirokastrës. Po Husua ishte jetë-gjatë. Veipi ca për moshën e vogël dhe ca për faljen që iu bë, u kthye në Fterrë.

Dhe shpejt, Husua e Veipi, të ndihmuar dhe nga mënçuria e fshatit, u futën përsëri në miqësinë e mëparshme. Përkrah njëri-tjetrit shkuan në Luftën e Vlorës, së bashku qenë edhe në përpjekje me bandat e andartëve grekë më 1913-1914. Edhe në Luftën Nacionalçlirimtare përsëri u gjendën bashkë. Ata tërë jetën qëndruan bashkë e të pandarë. Kjo sepse Huso Zhupa, i pari, dhe plumbi në shpatulla, diti ta falë. Por edhe Veip Mero, ama, diti të kërkojë falje. Dhe falja shpirtërore e bëri miqësinë e tyre të përjetshme.

Megjithëse tipa të ndryshëm, ata panë midis tyre ato që i bashkonin e jo ato që i ndanin. Husua - njeri i mbyllur, i heshtur e fjalëpak, ndërsa Veipi - i hapët e i afrueshëm. Por të dy dinin dhe të donin, dhe të falnin, dhe të ndihmonin njëri-tjetrin. Plumbit që i ndau për ca kohë në moshën e rinisë, ditën ti vënë kapak, duke harruar sikur të mos kishte ndodhur kurrë.

Historia e "plumbit" të Veipit në fillimet e këtij shekulli, më është kujtuar shpesh tashti që po mbyllet shekulli. Bashkë me plumbin më del përpara Xha Husua aq zëmërmadh e aq bujar.

Në Fterrë ky plumb është rast i rrallë. Por edhe nga ai rast - plumbi, miqësia e Xha Veipit dhe Xha Husos - përcjell një mësim të madh: Falja është hyjnore.

Bajram SADIKAJ

Nr.11 - dhjetor, 1998

Ishte nëntori i vitit 1972. Ditët e festave të mëdha. Si zakonisht ne, fteriotët e Vlorës, takoheshim vazhdimisht. Përbënim, këtu në Vlorë, një bashkësi të vogël. Ishim të një rrënje, të gjithë nga Fterra. E vizitonim njëri-tjetrin në ditë të mira, në gëzime, por edhe në ato të vështira, me mërzi. Lidheshim nëpërmjet njëri-tjetrit, pyesnim shpesh dhe dinim gjendjen e secilit në përgjithësi.

Takimet e mia me Abedinin, Rakipin, Safetin, Taren dhe Hiqmetin ishin të shpeshta. Por nuk mbeteshim pa u takuar edhe me bashkëfshatarë të tjerë si me Ali Çelin, Lavdosh Zanin, Zonjë Kofinen, Mevlut Gjonin, Dusho Dushën, Çobo Mehmetin, Nazmi Brinjën, Ifraim Gjonin, Fuat Brinjën etj, etj. Dëshmi e këtyre takimeve është edhe kjo fotografi e vitit 1972 që e ruaj si kujtim. Sa gëzim! Ruhej dashuria për njëri-tjetrin dhe për Fterrën. Edhe sot kjo ndjenjë e brendshme na sundon, por duhet thënë se në veprimet praktike, lidhjet dhe takimet janë dobësuar pak. Kjo edhe për shkak të gjendjes në të cilën kemi kaluar.

Pra, qëllimi është të ringjallim lidhjet e marrëdhënie me shoshoqin, ti ruajmë ato dhe ti transmetojmë në brezat e rinj.

Unë, me të vërtet jam larguar fëmijë nga Fterra, por e ruaj shumë dashurinë për Fterrën dhe njerzit e saj. Kjo është ndjenja ime e brendshme. Është kjo arsyeja që gëzohem, kur fëmijtë e mi, edhe pse kanë lindur në Vlorë, kur i pyet thonë: Jemi nga Fterra.

Fotografia e vitit 1972 më zgjoi shumë kujtime. Veçanërisht takimet me Abedinin e Rakipin (sot ata janë në Tiranë), me Safet Kofinën e me Hiqmet Shehun, që sot nuk jetojnë më.

Edhe pse neve na quanin vlonjatë, për shkak të kohës së gjatë këtu, nuk na linin pa e përmednur orgjinën tonë. Kështu, psh, Abedinit o thoshin doktori fetriot, kurse mua, Safetit dhe Hiqmetit, mësuesit fteriotë. E të gjitha këto ishin konsiderata jo vetëm për ne, por edhe përatë fshat të vogël, por me emër të njohur. Prandaj gëzoheshim dhe gëzohemi për këtë gjë.

ARTIST DHE REGJISOR I RESPEKTUAR

Kur Muzafer Korkuti më mori në telefon dhe më kërkoi të shkruaja diçka për Sherin, ndjeva një kënaqësi të veçantë, duke menduar se ka ardhur koha që Fterra e intelektualëve të nderojë dhe të respektojë tashmë dhe artistët e vet.

Sheriu është një artist me përvojë mbi 30-vjeçare, me një krijimtari shumë të pasur dhe të larmishme, një artist shumë i njohur i skenës së Teatrit dhe Kinema-tografisë. Por sështë vetëm kjo. Ai është poliedrik në krijimtarinë e vet të pasur.

Njihet dhe si dramaturg, kome-diograf, libretist, si regjisor e drejtues artistik i Varietesë së Tiranës për një dekadë. Por nuk është e tëra as kjo. Sheri Mita është artist, që ndonëse i kushtoi një jetë të tërë skenës dhe kinematografisë, siç e dinë të gjithë, nga regjimi i shkuar, nuk u trajtua siç e meritonte. Fillimisht, duke e hequr nga Teatri Kombëtar, u dërguar si regjisor estrade në Berat. Më pas, me gjithë kërkesat e institucioneve të ndryshme për tu kthyer përsëri në kryeqytet, lëshoheshin "rrufetë" e biografisë.

Si hije e ndiqte emigracioni i të jatit në Amerikë si dhe ndonjë letër anonime, kur Shefki Mita ishte një profesor i shquar i gjermanishtes dhe i anglishtes, violinist i apasionuar dhe patriot i përmalluar për ta parë atdheun e vet një ditë, të lumtur dhe të lulëzuar. Ai e kaloi jetën në emigracion ekonomik, duke mbajtur sytë dhe zemrën e brengosur tek Shqipëria dhe familja e vet e dashur.

Sheriu ,djali i Shefkiut, me talent e vullnet u bë autori i shumë komedive dhe dramave të njohura nga publiku shqiptar.

Është brilante komedia "Këshilli i ndrikullave", e cila 30 vjet më parë u luajt nga aktorët e talentuar të trupës së teatrit të Shkodrës. E tillë është dhe "Dy krisma në Paris"... "Një dimër i shkurtër", bashkë më shumë drama, komedi, librete për estradë dhe programe për vitin e ri, shkruar nga dora e shkrimtarit tonë fteriot Sheri Mitës.

Janë madhorë rolet e tij në filmat "Ngadhnjim mbi vdekjen" (ku loz në rininë e vet përkrah Artistit te Popullit Naim Frashëri) , "Në fillim të verës", "Skëterrë 43", "Netët e yjeve të përgjakura", "Gjeneral Gramafoni", "Dora e ngrohtë" e dhjetra e dhjetra role te filma të tjerë shqiptarë ku spikat portreti i jashtëzakonshëm i artistit tonë Sheri Mita, i cili karakterizohet dhe nga një zë i ngrohtë e kumbues, që do tia kishin zili shumë aktorë të tjerë...

Sheriun, artist e shkrimtar, mik i të gjithve e i lidhur ngushtë me Fterrën dhe fteriotët e të gjitha moshave, e ka karakterizuar në çdo kohë natyra e tij e qetë e kurajoze, mençuria dhe larpamësia, cilësi këto të lindura dhe të brumosura qysh në fëmini nga bankat e shkollë së Fterrës.

Duke shkruar këto pak radhë për Sheriun, siç e thërrasim ne në Fterrë, respektojmë një nga bijtë dhe një nga artistët më të spikatur të artit dhe letërsisë sonë dhe një nga figurat më të dashura dhe të nderuara të Fterrës sonë.

Sulejman MATO

Nr.11 - dhjetor, 1998