Është hera e dytë që unë Vij në bashkësinë e Fteriotëve këtu. Herën e parë, ne promovimin e librit te zotit Nafiz dhe tashti në gazetë. E vërteta është se më gëzon dhe më emocionon ndjenja e bashkësisë dhe solidaritetit që kini ju. Zoti Dilaver, tha se kur doli për herë të parë gazeta, dikush dhe u habit, "si është e mundur një gazetë për një fshat". Kjo mund të jetë e vështirë dhe për një gazetë për një qytet, por jo për Fterrën e cila ka mbushur Shqipërinë me dituri dhe kollos të dijes në tërë fushat, drejtësi, mjeksi, arsim, arkeologji, gjuhësi, etj..

Nuk ka fushë që elita intelektuale të mos gjejë kollos fteriot si autorë të parë. Në këtë drejtim ju uroj gjithë fteriotëve të mënçur për këtë kontribut të madh që kanë dhënë. Botimin e gazetës "Fterra jonë", e quaj zhvillim. Unë kam besim që gazeta juaj do të ketë rritje, si nevojë e domosdoshmëri. Ne Fterrë jetojnë shumë më pak fteriot se sa jetojnë në Greqi, dhe gjetkë, kështu që gazeta ka një mision të madh në ruajtjen e ndjenjës së bashkimit, në zhvillimin e diturisë së fteriotëve, që vështirë se ndonjë fshat tjetër në Shqipëri, i ka kaq të koncentruar siç i ka Fterra. E unë u uroj për këtë. Unë nuk marr dot angazhime si Fatmiri nga Kuçi. Megjithatë, unë do të bëj çështë e mundur që ju të shkoni në Fterrë nëpërmjet Kuçit apo nga Borshi, më lehtë se çkini shkuar

Nr- 28 - maj, 2002

Me deshiren dhe inisiativen e fterjoteve te Tiranes, kerkuam qe te zhvillojme kete ceremoni simbolike-miqesore, kushtuar 5- vjetorit te gazetes "Fterra jone".

Me kete rast, duke ju uruar mireseardhjen, deshiroj te bej, me pak fjale, prezantimin ne kete pervjetor.

Para pese vjetesh, tre ftejote-tiranas, bij te Fterres sone, Muzaferi, Agroni e Gurua, nxorren numurin e pare te gazetes "Fterra jone". Ndonje shfaqi dhe pak habi qe doli nje gazete per nje fshat. Por tashme praktika, jo vetem qe e afirmoi, por te gjithe fterjote, ne Fterre, Sarande, Vlore, Tirane, Durres e deri ata qe jetojne ne Evrope e Amerike, e duan dhe e kerkojne. Dhe tani botimi i kesaj gazete, per ne, eshte kthyer ne nje nevoje shpirterore e intelektuale, madje duan ta lexojne dhe miq e shoke te fterjoteve.

Prandaj, ne emer te gjithe fterjoteve, deshiroj te shpreh falenderimin dhe mirenjohjen per autoret e kesaj gazete, te cilet, me pune vullnetare arrijne te botojne e te na japin kete gazete periodike me histori dhe kulture te Fterres e te fterjoteve, duke na falur kenaqesi intelektuale e shpirterore per vendlindjen tone e per fterjotet tane.

Botimi i kesaj gazete meriton perkrahjen e fterjoteve kudo qe jane, sepse te gjithe jane te interesuar te lexojne diçka per historine, arsimin, kulturen, per traditat e Fterres dhe per jeten dhe punen e bijve te saj. Ne na vjen mire qe botimi i kesaj gazete eshte pritur mire dhe nga te gjithe dashamiresit tane, te cilet na kane shprehur vleresim pozitiv per gazeten "Fterra jone".

Kjo gazete del ne Tirane dhe shkon kudo ku jane fterjortet ne Fterre, Sarande, Vlore, Durres gjer per fterjote-shkodrane apo dhe per fterjote ne Greqi e Itali, ne Belgjike , SHBA dhe Kanada. Madje ne saje te Agronit, kjo gazete eshte futur dhe ne Internet, ku u eshte dhene mundesia bijve tane,qe ta lexojne atje ku jetojne e punojne.

Deshira e te gjithe ne fterjoteve eshte qe kjo gazete te vazhdoje misionin e nisur para pese vjetesh. Prandaj i urojme dhe shume pervjetore te tjere, si nje pasuri e çmuar historike e kulturore, si nje faktor I rendesishem afrimi e vellazerimi, per te gjithe brezat, per te qene te lidhur perhere me Fterren, me vendin e te pareve tane dhe me njeri-tjetrin ne fterjote kudo ku jemi.

Edhe njehere ju falenderoj me mirenjohje per pjesemarrjen tuaj ne kete gezim tonin

Falenderoj veçanerisht miqte tane: Deputetin Sabit Broka, Kryetarin e SHISH Fatos Klosi, Drejtorin e Përgjithshëm të RTSH Z. Edi Maze, Zv. Kryetarin e Shoqatës "Labëria" dhe President i Shtëpisë Botuese "Toena" Z. Fatmir Toçi, kryetarin e shoqatës "Labëria" për Tiranën Z. Servet Tartari, juristin e mirënjohur Paskal Haxhi, përfaqësuesit e gazetavë "Kuçi i Labërisë" Sheme Shega dhe i gazetës "Golëmi" Avdulla Kënaçi, kryetarin i komunës së Lukovës Ferdinand Dhrami, për nderin që na bëjnë me pjesëmarrjen e tyre.

Ju faleminderit,

Nr- 28 - maj, 2002

NJE SHTEPI ME DY ZJARRE

Fshatrat tona janë në krah njëri-tjetrit. Si në të kaluarën edhe tashti, kemi ndarë gëzime e hidhërime. Fterra dhe Kuçi kanë qënë gjithmonë si një shtëpi me dy zjarre, ku kemi dhënë e kemi marrë dituri e trimëri: ku kemi mbështetur njëri-tjetrin; ku kemi qarë hallet në gëzime e hidhërime.

Ne kuçiotët kemi një privilegj se me Fterrën lidhemi me Bregdetin dhe më gjërë.

Sot në këtë përvjetor të gazetës tuaj dhe tonin, kujtojmë mëndjet e mprehta të fteriotëve. Kjo na frymëzon të gjithve.

Privilegjy ynë është afrimi me detin. Pozicioni i Fterrës është i tillë që mahnit çdo vizitor.

Në festa e urime, siç është tradita jonë, vijnë edhe me peshqeshe. Dhe unë e kam një të tille. Për dy numra gazeta juaj edhe me dyfishin e tirazhit, po qe nevoja, do te sponsorizohet nga Shtëpia Botuese "Toena".

Nr- 28 - maj, 2002

- Nga përshëndetja e kryetarit të komunës Lukovë

Fterra dhe Çorrajt janë edhe me Kurveleshin, ëdhe me Bregdestin. Rruga është ajo që do të gjallërojë jo vetëm Fterrën, por të gjithë Krahinën.

Unë si kryetar i komunës së Lukovës, që njoh të gjithë shtëpitë e sokakët e Fterrës, do të bëj çështë e mundur për këtë fshat, sepse ai meriton më shumë nga çështë bërë deri më sot.

Sot në pesëvjetorin e gazetës "Fterra jonë" , ne shikojmë të shkruar në të esencën e mendjes intelektuale të fteriotëve. Ajo frymëzon gjithë fshatrat e Kurveleshit dhe të gjithë Shqipërisë. Ajo na frymëzon të gjithëve edhe neve dhe gjithë krahinën.

Mëndja jonë tashti punon për rregullimin e rrugës së Fterrës, sepse ajo do ti japë më shumë gjallëri jo vetëm këtoj fshati, por edhe gjithë krahinës.

Nr- 28 - maj, 2002

- Nga Bostoni SHBA, Bardhyl Xhama na uron -

I urojme gazetes "Fterra jone" gezuar pesevjetorin! Nga vjetet, ajo mund te duket si nje femije qe sapo ka mesuar te flase,ndersa nga pjekuria ka arritur moshen e nje te riu te mencur, qe do te shtyje perpara dhjetevjecare te tjere.

Jemi deshmitare sesi 5 vjet me pare, ne maj te vitit 1997, na gezoi numrin e pare i gazetes "Fterra jone". Jemi deshmitare tani, 5 vjet me vone, per vleren e vecante qe pati kjo gazete ne bashkimin e fterjoteve dhe ne vellazerimin me tej te tyre, ne perhapjen e diturise ne fushen e historise e te kultures, te tradites e te edukimit, te punes e te jetes, ne forcimin e dashurise per vendlindjen , per Fterrën tone te bukur e te dashur.

Urime botuesve të gazetes, te cilet, pa asnje shperblim, vullnetarisht e te ndergjegjshem, arriten ta mbajne me dinjitet per pese vjet me radhe. Urime sponsorizuesve bujare! Urime bashkepunetoreve dhe shperndaresve te gazetes, te gjithe atyre qe kane ndihmuar sado pak ne mbarevajtjen e saj!

Edhe pse jam shume larg prej bashkefshatareve, ne Malden, prane Bostonit, ne SHBA, zemra eshte aty midis jush, ne festen e bukur te 5-vjetorit te gazetes, prane miqve te mi te dashur, midis shokeve ne Kuvendin e Fterres, midis gjithe atyre qe na nderojne ne festen gazmore e kuptimplote te 5 - vjetorit te gazete "Fterra jonë" .

Po ngre nje dolli me Raki Fterre per te gjithe ju e nje gote te vecante po e pi me fund per Muzaferin, Agronin e Guron, nismetaret dritedhenes qe na sollen ne kete feste te bukur!

Gezuar!

Nr- 28 - maj, 2002

TË KOMUNITETIT FTERIOT

Ne editorialin e numurit te pare, u cilesua si gazeteza "Fterra jone, sepse, ne thelbin e vet, e tille ishte dhe e tille mbetet. Mirpo opinioni fterjot e pati me lehte ta therrase Gazeta "Fterra jone". Dhe te gjithe iu bindem ketij opinioni.

Gazeta jone, eshte periodike, historike, kulturore dhe fterjote.

Eshte periodike, se del here pas here, por si rregull nje here ne dy muaj. Eshte historike, se ka objekt te pasqyroje vlerat historike te Fterres ne shekuj dhe te vete fterjoteve me te shquar ne kete histori. Vlera historike e saj eshte e madhe dhe per te ardhmen, mbasi sa me shume kohe te kaloje, aqe me shume vlera merr, jo vetem gazeta, por dhe artikuj te veçante te saj. Mendoni sikur sot te gjenim nje dokument per Fterren tone perpara "Defterit turk" te vitit 1431, se sa vlere do te kishte, kur, vetem mbi bazen e ketij dokumenti, ne festuam perpara pak vjetesh 570 vjetorin e Fterres sone, me pjesemarrjen e 800 fterjoteve te ardhur qe nga Amerika, feste e cila nxiti e frymezoi dhe grupin folklorik te Fterres, me tradita qe ne vitet'50-te, duke krijuar jo pak tekste kengesh polifonike e tekste per valle burrash e valle grash e deri poezi e studime modeste.

Eshte kulturore, se na jep arsimin e kulturen e Fterres dhe veprimtarine e shquar te fterjoteve, kudo ku kane punuar e jetuar; qe nga i mençuri Lazo Kofina i pare, qe "nuk deshi lule e sqima", por mendoi e luftoi si kwshilltar kryesor. prane Gjolekes me idene: "as per mua as per tine, po per gjithe Shqiperine", qe nga Isa Hizmo, qe ishte dekan i fakultetit teologji-drejtesi ne Universitetin e Stambollit, kur ishte rektor Hasan Tahsini, dhe deri me sot, tek profesori i shquar i drejtesise shqiptare, Ismet Elezi yne.

Eshte fterjote, se merret dhe shkruan me logjike paqesore e progresive, me pastertine dhe miresine fterjote, se shkruan per te gjithe fterjotet e diturise e te trimerise, qe nga trimeresha Mene Zhupa me 1913-14, e cila me pushken e saj, siç shkroi nje gazete e kohes, turperoi dhe burrat ne krahine, e deri tek Hiqmet Dusha, komisari e mesuesi me vlere i Fterres dhe i te reneve te Atdheut dhe gjer tek njerezit e mire e modeste te Fterres.

Po cili eshte principi i kesaj gazete? Ne faqet e saj jepen ato qe jane me te qenesishme e me themelore, te Fterres dhe te fterjoteve, shkruhet ajo qe eshte e mire per te gjithe, apo per shumicen fterjote. Ndaj, në te gjithe shkrimet tona pershkruhet "fytyra" e paster e Fterres dhe fterjoteve. Ndersa anet negative, ose thumbohen me rromuze e vjersha, si fenomene apo dukuri, pa u marre me persona konkrete, ose ndiqet politike e harreses dhe e çvleresimit. Gjithashtu ne faqet e kesaj gazete nuk jemi marre asnjehere me politike a pozicione politike dhe nuk kemi botuar asnje artikull politik ne keto 5 vjet..

Veprojme keshtu dhe per faktin se tek Fterra dhe tek shpirti i fterjoteve sundon e mira, sundon miresia. Ketu kemi parasysh dhe mençurine, qe na keshillon, se "kush kerkon njerez pa te meta, mbetet pa njerez". Ndaj, ne, tek njeri-tjetri, por dhe ne pergjithesi tek njeriu, shikojme ato qe na bashkojne dhe jo ato qe na ndajne, gje qe shprehet dhe ne mençurine karakteristike te Fterrres qe thote: "Lumi na bashkon e nuk na ndan; mali na lidh e nuk na zgjidh; qafa, e malit apo e kodres, na afron e nuk na largon as me fqinjet". Gjithashtu njeriu normal, perpara te tjereve, prezantohet me fytyren e paster dhe jo ndryshe.

Ne kete kendveshtrim po permend numurin 4 te gazetes sone, artikullin: Si i kapercejne fterjote veshtiresite?, ku jepet kjo pergjigje: tradita fterjote flet se veshtiresite ne Fterre e midis fterjoteve jane zgjidhe: me fjale te mençur e jo me plumb te hidhur, me arsye e jo me inat, me falje e jo me hakmarrje, (e cila nuk eshte njohur ndonjehere ne historine e Fterres ), me dashuri e jo me urrejtje, me miresi e jo me ligesi, me pune te ndershme e jo me hile te turpshme.

Ne gazeten "Fterra jone", historia dhe kultura, eshte dhene nepermjet gati te gjitha llojeve e gjinive te shkrimeve

Keshtu ne faqet e kesaj gazete gjen editorialin dhe artikullin, analizen e reportazhin, intervisten, portretin e skicen, poezine e vjershen, humorin krakteristik,pa te keq, mençurine popullore, diturine intelektuale, krijimtarine, njoftime e informacione te ndryshme, deri per vepra e botime te fterjoteve, e gjer meditime e nekrologji.

Gjykojme se keto gjini shkrimesh eshte mire te rriten dhe ne numur dhe ne cilesi. Sikur secili nga fterjote, qe jane me tituj e grada shkencore, apo qe jane specialiste te fushave te ndryshme, te shkruaj nje here apo dy here ne vit, nje apo dy artikuj, per probleme qe lidhen direkt ose indirekt me Fterren e fterjotet tane, gazeta do te mirrte me shume vlera profesionale, vlera diturie e qytetarie.

Gazeta eshte mbajtur dhe mbahet ne radhe te pare nga pak biznesmene fterjote, por dhe nga grupe individesh, siç e bene para pak kohesh, kryesisht nje grup pensionistesh fterjote nga Saranda, qe kane marre persiper te sponsorizoojne dy numura ne vit, apo siç kanë bere dhe botuesit e saj. Por, njeherazi eshte mbajtur e mbahet dhe nga bashkepunimet apo shkrimet e materialet qe kane derguar e dergojne jo pak fterjote, gjithashtu pa asnje shperblim. Falenderojme te gjithe ata qe kane kontribuar ne daljen e kesaj gazete, qofte dhe me nxitjen e deshiren e tyre, per ta mbajtur rregullisht kete gazete, sepse kjo eshte nje kerkese kembengulese e fterjoteve, kudo qe jane. Dhe kete kerkese shpirterore e kane, sepse dine dhe ta shijojne, por dhe ta çmojne gazeten.

Prandaj, me gjithe se nuk jep asnje lloj fitimi financiar dhe askush nuk perfiton ndonje leke prej saj dhe pavaresisht se sponsorizimi i bere eshte me pak se gjysma e kostos dhe jepet me nje çmim fare simbolik, ajo vazhdon te dale, duke perdore edhe pune vullnetare, deri sa e çojme ne shtypshkronje. Dhe kjo behet mbi parimin e vullnetarizmit, qe ka qene e eshte universal se e ka prodhuar nevoja e jetes dhe jo siç duan ta shpjegojne te mangetit ne kulture

Por vlera e kesaj gazeteze, nuk eshte as tek sasia e sponsorizimit, as tek angazhimi dhe koha fizike e mendore qe harxhohet per daljen e saj, por tek fakti qe, ne keto pese vjet, ne tete faqet e saj, ne 27 numura, ne mbi 500 shkrime te gjinive te ndryshme, jane pasqyruar nje pjese e mire e historise se pasur te ketij fshati dhe nje pjese e kultures se çmuar te Fterres sone dhe te fterjoteve, megjithese perbejme nje komunitet te vogel me mbi 450 familje, me mbi 2.000 banore, nente te dhjetat e te cileve banojne e jetojne jashte Fterres dhe vetem me pak se nje e dhjeta, vazhdojne te jetojne ne vendlindjen tone.

Kjo gazete ka nje vlere dhe per vete ne, qe merremi me pergatitjen dhe botimin e saj. Jo vetem se shpesh gjejme kenaqesine tone shpirterore, por edhe sepse na ka nxitur dhe detyruar te angazhojme mendimin dhe vullnetin tone per te krijuar e per te shkruar per Fterren e fterjote, duke na bere te njohim me mire dhe historine e kulturen e vendlindjes sone, sepse jo pak here njihnim me mire veprimtarine e te huajve dhe historine e Botes se sa te Fterres e te ftejtoteve tane, apo lidhjet me Kurveleshin e me Bregdetin tone.

Vlera e saj eshte e madhe ne radhe te pare per lexuesin, te cilin e ka njohur me mire me nje pjese te veprimtarise se bijve me te shquar te Fterres sone, te profesoreve e te mesuesve fterjote, te krijuesve, te specialisteve me emer, ne fusha te ndryshme te jetes. Jane njohur dhe figura te shquara te mendjes e te trimerise, te rene ne luftra per liri e pavaresi, qe nga koha e Tanzimatit, nga 1878-ta, 1912-ta, 1913-14-ta, 1920, dhe 1940-ta. Ne vemendjen e gazetes kane qene dhe jo pak fterjote te tjere, deri dhe femije, nxenes e studente te dalluar ne mesime e ne studime, dhe virtytet e jo pak njerezve te thjeshte e te mire fterjote.

Ne faqet e kesaj gazete lexuesi yne ka mesuar per gjurmet e hereshme te banimit ne treven e Fterres, dhe per deshiren e hereshme te fterjoteve per arsim e kulture. Megjithese nuk kemi ndonje dokument te shkruar, por kujtesa e te pareve tane na ka lene goje me goje, se ne Fterre ka funksionuar mejtepi-xhami, qe kur eshte perfunduar myslimanizmi i fshatrave, dhe në ntreven, deri ne Fterre, rreth gjysmes se dyte te shekullit 17-te, rreth viteve 1650-1680 Mejtepi, bashke me fene myslimane, perhapi dhe gjuhen turke, e cila u be dhe premise per te mesuar e punuar ne Stamboll e Izmir per kadi e per hoxhe, qe lindi dhe proverbin, i cili ka arritur deri ne ditet tona: 80 shtepi-100 hoxhe. Ishte periudha, kur gati shumica e fterjoteve mesonin permendesh sherjatin dhe te falat. Keshtu feja, krahas anes sunduese, u be dhe faktor i dijes dhe kultures, faktor paqeje e miresie.

Eshte e dukshme deshira per dije e kulture ne vitet e Rilindjes e ne fillim te shekullit 20-te, kur hoxha, mesuesi, Hasan Hizmo solli per here te pare, me 1905, abetaren e pare ne Fterre. Eshte kuptimplot fakti, qe vajzat fterjote kane shkuar ne shkolle bashke me djemte qe ne vitin shkollor 1926-27. Kuptimplote eshte dhe fragmenti ne vargje i viteve '20-te, qe ka ngele goje me goje, per avokatin dhe komandantin: O Xhafer Shehu me nam,/ Me fterjotë ne nje sufran,/ Me mendje si evropian, / Kerkon liri per vatan, fragmnet qe na sjell tek vargjet e kenges se grupit himarojt, me tekst te Lefter Çipes para tre vjetesh:Fterra kasabaja labe,/ fjaleholla,argjendare,/ shpirt e zemer shqiptare,/ ne çdo ane evropiane.

Lexuesi yne ne faqet e kesaj gazete ka mesuar se Fterra jone ne vitet 20-40 kishte 19 fterjote me shkolle te mesme, 9 prej te cileve me normalen e Elbasanit, veç nje numur i kufizuar qe kane shkuar per studime jashte, ne Itali, Austri, Gjermani. apo gjetke. Gjithashtu nga faqet e gazetes eshte mesuar se ne 60 vjetet e fundit te shekullit 20-te nga Fterra dolen 250 fterjote me arsim te larte, 350 me arsim te mesem, u bene 10 profesore, dy Mesues te popullit, dhe mbi 50 fterjote me tituj e grada te ndryshme shkencore dhe rreth 100 mesues, si dhe specialiste te shquar, me shume juriste, mjeke, inxhiniere, por dhe poete, shkrimtare, gazetare, artiste, ekonomiste, agronome e veterinere dhe ushtarake te larte, e te tjere.

Njeherazi lexuesi i gazetes sone ka mesuar edhe shperndarjen e fterjoteve se ku kane vajtur e ku kane qendruar, se ne Fterre ne vitet '40-te kishte 116 familje aktive, ndersa aktualisht kemi ende 51 familje, me 149 banore,shumica e te cilave jane te moshes se trete. Ne Sarande kemi 80 familje, ne Tirane 170, ne Vlore rreth 30, ne Durres 10, ne Greqi 80 familje me 200 fterjote, e te tjere me pak ne Fier, Elbasan, Shkoder e deri ne Amerike dhe Kanada, ku kemi jo pak, por qe ende nuk e dime te sakte. Por ama, kjo pasuri te dhenash e vlerash, qe ka Fterra dhe fterjotet, vetem sa eshte gervishur nga kjo gazete.

Vlere e veçante e kesaj gazete eshte dhe fakti, qe, gazeta "Fterra jone", na ka njohur, na ka afruar, na ka lidhur e forcuar me shume me njeri-tjetrin, duke forcuar bashkimin dhe vellazerimin, ne gjurmet e tradites se mirenjohur fterjote.

Prandaj, eshte ne dobi te gjithe fterjoteve qe ta permiresojme bashkepunimin me gazeten, ne dobi te rritjes cilesore te kesaj gazete me tirazh te vogel, por te mjaftueshme per komunitetin tone fterjot.

Per sa u shtjelluan, mund te arrijme ne perfundimin se Gazeta "Fterra jone" eshte shprehje e vlerave intelektuale te komunitetit fterjot.

Guro ZENELI.

Nr- 28 - maj, 2002

Ndihmesa e gazetës "Fterra jonë" për të hedhur dritë mbi traditat kulturore të fshatit është e madhe. Në një këndvështrim kjo gazetë i ngjan një "enciklopedie" modeste e të vogël, për një fshat të vogël, por me njerëz të mirë, të kulturuar e të mënçur që su doli kurrë emri për keq. Gazeta ka shembuj të shumtë për të pohuar këto cilësi.

Botuesit e gazetës, që meritojnë falënderime, kanë edhe një meritë tjetër. Me njerës të kulturuar të fshatit ata me të drejtë nuk kuptuan vetëm profesorë me emër, xi Ismet Elezi, Muzafer Korkuti, Besim Elezi, Hamlet Bezhani, Sezai Braho, etj, apo intelektualë të njohur, si juristët: Isa Hizmo si dekan i Universitetit të Stambollit, Nafiz Bezhani e Isuf Haxhiu, të tjerë të njohur si specialistë e për virtyte si Safet Memi, Refik Bezhani e Dilaver Shkurti diplomati që përfaqësoi vendin në tre kontinente, gjeologë të palodhur si Vehap Bezhani e Rexho Kurupi, ekonomistë si Agron Xhama e Idriz Mita, specialistë e gazetarë si Guro Zeneli, mjekë të shumtë si Luan Dusha, Hamza Memi, Edip Bezhani, Maks Memi, etj. Me njerëz të kulturuar ata nuk kuptuan as vetëm sshkrimtarët e artistët Sheri Mita, Ilir Bezhani, Xhemal Mato, Bardhyl Xhama, apo Vullnet, Agim e Sulejman Mato. Me shumë të drejtë botuesit përkujtuan trimat e fshatit, që nga lashtësia e deri tek deshmorët e Luftës, si Hiqmet Dusha, Osman Memi, Azem Çeli, Shaqo Mita e vëllezërir Turhan e Fuat Mato. Nuk desha të bëj listën e njerëzve me shkollë të fshatit, por vetëm të theksoj se botuesit patën meritën të vlerësojnë në tërësi bashkëfshatarët, për ato vlera e virtyte që patën. Prandaj nderuan edhe Tahsin Elezin, Ismail Bezhanin, njerëzit e thjeshtë si Azis Mehmeti, Çallon e Brinje, Sulo Hizmon, Razie Dushën, të njohur për mënçuri e përvojë jetësore, që kanë një emër të nderuar. Në gazetë u nderuan mësuesit dhe hoxhët e shumtë fteriotë, që smund të numrohen, deri edhe studentët e sotëm që na nderojnë në universitetet e botës si Ardita Mita, Blerina Shkurti, Marsela Maçi, etj.

Dhe kjo është një meritë jo e vogël e botuesve, se kulturën e fshatit e përbëjnë të gjithë bashkëfshatarët, kush me shkollë, kush me virtyte e trimëri, kush me përvojë e mënçuri, ashtu si lumi mbushet me rrëketë e burimet e shumta. Kulturën e formojnë të gjithë bashkëfshatarët që punojnë mirë dhe me nder në profesionin e tyre. Shënjë kulture është edhe ajo, që as dje as sot nuk kemi dëgjuar të tregohet si i keq ndonjë bashkëfshatar. Në këtë mënyrë gazeta hapi rrugën të kujtojmë edhe shumë bashkëfshatarë të tjerë në të ardhmen. Kemi këtu Liri Fterrën (Lubonja), gazetare e njohur, që bashkë me të vëllanë, Fiqretin mbajtën me nder mbiemrin "Fterra" dhe në mendje më vijnë shumë bashkëfshatarë të tjerë, që presin tu shprehim nderimin tonë, se formimin tonë ua kushtojmë të gjithë brezave.

Në gazetë, si pjesë e kulturës tradicionale, janë botuar emrat e vendeve (toponomastika), duke na kujtuar me këtë, jo vetëm fshatin, por edhe lashtësinë e Fterrës dhe marrëdhëniet e saj me kultura të popujve të qytetëruar.. Të çuditshëm duken emra rtë tillë si Galile, që ndofta lidhet me kulturën parakristiane dhe të kujton vende të evrenjve, të tjera si Skomora, që haset edhe në vende të tjera të Evropës lindore dhe që e shpjegojnë me emrin që marrin grupet e gaztorëve shetitës të mesjetës. Veç emrave të shumtë dhe interesantë që shpjegohen me shqipen, të tjera toponime si Fonicë, Trohoi, Langadhë, madje dhe vet emri Fterrë, që hasen edhe në vende të tjera të Ballkanit, dëshmojnë për bashkëveprime kulturash dhe qytetërim të lashtë të fshatit, i cili përmendet në dokumenta rreth 600 vjet më parë. Fshat me lidhje të shumta me botën ka qënë Fterra, se bijtë e saj studiuan në Stamboll, Misir, Vjenë, Paris, Romë, Moskë, Amerikë e sa e sa vende të tjera. Dhe në kohët e vona në Fterrë jetuan pjesëtarë të misionit anglez gjatë Lufta Antifashiste Nacionalçlirimtare , studiues austriakë, piktori i madhe grek Caruqis, i cili bëri disa piktura gjatë luftës dhe Fterrën e kujtonte sa herë takonte shqiptarë, prandaj i kemi dertyrim një tufë lule mbi varr.

Kultura e një populli ndjehet dhe në këngët, në fjalët e urta të tij etj. Në to gjen edhe kronikën e ngjarjes, edhe bëmat e heronjve, atje kujton edhe shpirtin krijues. Dhe për të zbuluar shpirtin krijues të bashkëfshatarëve gazeta ka bërë shumë. Ajo ka botuar këngë të vjershëtorëve që bënë emër në fshat si: Isuf Avreci,, brenga e këngëve të tij të kurbetit është mallëngjyese edhe sot, ka botuar vjersha të Shaqo Mitës, Ile Zenelit, Tahsin Elezit, Sheme Dhulit, deri edhe të vjershëtorëve të sotëm, si Teno Lona, Feksor Shkurti, Servet Dauti, etj. Këngët janë kronikë e kohës. Përmes tyre mësojmë për gurgulenë trimërore të Lazo Kofinës më 1848, që spranoi sqima, por mblodhi lebërit e zbriti deri në Janinë. Interesant është se disa këngë historike për trimat fteriotë, janë mbledhur në Vuno, Gjirokastër, Dukaj, etj. Në këngë ndjejmë jehonën e këngëve të luftës e të punës, gëzimin e jetës e të dashurisë. Do të përmend ndonjë varg nga këngët e botuara në gazetë, për të dëshmuar sa frymëzim e shpirt poetik kishin bashkëfshatarët tanë. Shihni sa dhëmbje, mençuri e toleracë ka në vargjet: "Këta miq që kemi sot/ është harram dhe miqasia/ por pa ta sbëjmë dot/ si ta bëjë perëndia". Më ka pëlqyer qysh në vegjëli, por edhe sot më mahnit bukuria e vargjeve: "Bie për gjum e smë zë/ më shfaqet një ëndërrë/ vjen një xhinde femërë/ bëj ta kap e dot se zë." Vëreni sa dhimbje, ndjenjë por edhe humor ka në vargjet: "O shokë, medet, medet!/ u plaksh e këmba më mbet/ djalërinë kush ma shet/ ta blej njëmijë e dyzet." Ajo që të bën përshtypje në shumë këngë popullore të fshatit ( ndonëse këngët shtegtojnë si zogjtë), është se në to do të gjesh një përhapje kohore e gjeografike të çuditshme: në to flitet edhe për Stamboillin e Romën, edhe për Janinën e Misirin, edhe për Moskën e Berlinin, gjë që provon për përjetimin e ngjarjeve botërore. Por në këngë gjen emrat e shumë e shumë çukave, maleve e pllajave të fshatit. Në këngët e fshatit tonë më ka pëlqyer gjithmonë humori i këndshëm, i hollë, shpesh i mprehtë, që dëshmon për mënçuri dhe aftësi kritike. Këtë humor të mënçur e skalitii mendja e mprehtë dhe e gjallë e shumë bashkëfshatarëve, që su pajtuan me veset e dobësitë. Në këtë takim solemn që të mos mungojnë edhe tonet e gazit, po përmend disa vargje humoristike: "Ma bënë shoqet, ma bënë/ që rraha burrinë prëmë/ briti nëna në mëhallë/ më la nusia pa djalë." Vëreni sa humor e ndjenjë autokritike vezullon në këta vargje lakonike e të bukura. Ja dy vargje të një natyre serioze, ku me koncizitet mahnitës, karakterizohet dhe vlerësohen virtytet e një bashkëfshatari: "Rakip zemër çeliku/ të vlerëson dhe armiku/ se kur flisje vije gurë/ drejtësi për turq e kaurë." Nuk mund të mos përmendim këngët "Moj e bardha si jeleni" dhe "Çjanë ata që shkojnë zallit", që u kënduan nga valltarë me aftësi të rrallë, si Taro Gjoni, Bastri Dauti, Kadri Gjoni dhe që lanë tradita të mira në grupin e sotëm të valleve, që nderoi fshatin disa herë në Festivalin Foklorik të Gjirokastrës.

Sadoqë gazeta ka shkruar mjaft, kemi ende shumë për të bërë për të pasqyruar këngët, vallet, fjalët e urta, zakonet e dasmave, të morteve, ritet e lindjes, të vitit të ri dhe për ti nxjerrë në dritë ato, duhet kujdesi i të gjithve.

Jakup MATO

Nr- 28 - maj, 2002

Fterra dallohet për peisazhin e bukur që e rrethon, gjelbërimin e përjetshëm te hilqeve, mareve, shqopeve, që e mbulojnë dhe i japin në tërësi një bukuri që natyrë e ka pikturuar me dashuri me penelin e saj.

Gazetën e nxjerr nevoja për të thënë atë, që të tjerët nuk e thonë, ose e thonë përgjysëm, e nxjerr nevoja për të parë atë, që të tjerët nuk e shikojnë, ose e shohin trubull, e nxjerr nevoja për të dëgjuar atë, që të tjerët nuk e dëgjojnë ose e degjojnë dobët. Edhe gazetën "Fterra jonë" këto arsye e kanë shtyrë të dalë para 5-vjetësh. Në këtë periudhë tranzicioni dhe të tejzgjatur që ka shumë gjëra që nuk thuhen, nuk shihen dhe nuk dëgjohen siç duhet. Gazeta "Fterra jonë" po kryen një mision fisnik dhe shumë të rëndësishëm të flasë për rrënjët, për trungun, për degët dhe për fletët e këtij lisi të madh që quhet Fterrë. Të futet në histori që të flasë për trimat, për patriotët dhe për popullin e Fterrës, të tregojë për partizanët e pavdekshëm, për të gjithë ata që luftuan, punuan dhe nderuan jo vetëm fshatin, dhe por Shqipërinë, që të ishte e lirë, e begatë dhe vërtetësisht demokratike. Gjithmonë të mos harrojmë rrënjët e mëdha, ato të Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare.

Në vatrat e fteriotëvë u ulën këmbëkryq si në shtëpinë e tyre partizanët. Fterra ka 6 dëshmorë. Nënat dhe gratë fteriote ndihmuan shumë luftëtarë të lirisë.

Në çdo kohë fteriotëve nuk u është dridhur qerpiku. Për lirinë nuk e kursyen gjakun e tyre. Mbi gjakun e dëshmorëve ngrihet e mbijeton atdheu. Në çdo kohë fteriotëve u është dëgjuar zëri.

Ata kur e kane hedhur dorën te parmënda e kanë bërë atë të punojë, kur kanë hedhur dorën te pushka, e kanë bërë të këndojë. Historia e ka radhitur Fterrën në ballë me fshatrat e tjera të Kurveleshit.

Në këto të pesë vjet gazeta "Fterra jonë" ka mbledhur nektarin e fteriotëve atje ku jetojnë e punojnë. Nektar e ka bërë "mjaltë", të cilin fteriotët dhe dashamirësit e Fterrës e presin si një kumt për tu informuar dhe për tu shmallur me fshatin dhe me njerëzit e tij të dashur.

Fterra ka intelektualë të niveleve kombëtare e ndërkombëtare, si prof.dr Ismet Elezi, një nga jurisprudentët më të mëdhenj të Shqipërisë, Besim Elezi, Nafiz Bezhani, Muzafer Korkuti, Jakup Mato, si dhe shumë intelektualë të shquar si Hulusi Hizmo, Rexho Kurupi, Luan Dusha, Guro Zeneli, Agron Xhama, Dilaver Shkurti, etj, ushtarakë të lartë e të nderuar si Vexhi Gjoni, Halit Zhupa, Sklënder Dusha, etj.

Unë jam nga Kuçi. Me Fterrën jemi një derë. Me fshatrat e tjera komshi.

I ruoj gazetës "Fterra jonë" dhe pjësëmarrësve në këtë takim jetë të gjatë, mendje të kthjellët dhe shëndet të mirë.

Sheme SHEGA

Nr- 28 - maj, 2002

Në emër të gjithë fteriotëve të Sarandës i urojmë gazetës sonë të dashur "Fterra jonë" e cila mbush 5-vjet, që për një gazetë sjanë as shumë, por as pak. Gazeta na ka afruar më shumë me njëri-tjetrin, duke na bërë më të njohur historinë e fshatit tonë, të njerëzve të saj.

Nëpërmjet faqeve të gazetës ne jemi njohur me përpjekjet e bashkëfshtarëve tanë në shekuj për të jetuar e punuar, për arsim e kulturë, për dije e shkencë. Jemi njohur me punën plot pasion, në ditët tona, të profesorëve tanë të nderuar Ismet Elezi, Besim Elezi, Muzafer Korkuti, Jakup Mato, Sezai Braho, Hamlet Bezhani. Etj. Të cilët na kanë rritur krenarinë .

Nëpërmjet gazetës ne kemi shkëmbyer urimet e ngushëllimet tona në gazime e hidhërime. Jemi njohur edhe me emrat e bashkëfshatarëve tanë që sot po shquhen në fusha të ndryshme të jetës si në arsim e kulturë, drejtësi e mjekësi, në histori, arkeologji, bisnes, etj.

Ne fteriotët e Sarandës edhe nën shëmbullin e komunitetit të fteriotëve të Tiranës, mblidhemi vazhdimisht, kuvëndojmë e shkëmbejmë mendime, i gjëndemi njëri-tjetrit në gëzime e hidhërime, përmendim edhe punën e mirë që bëhet me fëmijët tanë për të edukuar tek ata dashurinë për vendlindjen e për njerëzit, për të qënë gjithmonë të nderuar në punë e shoqëri. Është pozitiv fakti që marrim pjesë në mënyrë masive në gëzimet e veçanërisht në hidhërimet që ndodhin në fshat. Kjo falë edhe faktit që jemi më afër Fterrës

E kuptojmë dhe e ndjejmë që jetëgjatësia e një gazete kërkon edhe mbështetjen e të gjithëve me artikuj e të dhëna të ndryshme, por edhe me anën financiare që ne në Sarandë jemi angazhuar për të qënë më afër saj dhe me artikuj, por edhe financiarisht, duke sponsorizuar dy numra në vit pa patur parasysh këtu angazhimin e veçantë të bisnesmenëve fteriotë që janë në Sarandë.

Nga Saranda në këtë 5-vjetor përshëndesim punën mjaft të lavdërueshme të ekipit botues të gazetës tonë të dashur.

Gëzuar dhe shumë përvjetorë të tjerë..

Nr- 28 - maj, 2002